|
|
 |
Τι με δει ποιείν ίνα σωθώ;
|
|
|
«Τη σωτηρία την κομίζει η γνώση.» ―Mαχάτμα Γκάντι
Το Scientific American το «ανακάλυψα» πριν από 40 χρόνια, όταν πήγα για μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Θυμάμαι ότι μού είχε κάνει συγκλονιστική εντύπωση. Δεν ήταν μια απλή «ανακάλυψη»· ήταν αποκάλυψη. Κι αυτό όχι μόνο επειδή σε μετέφερε στα μέτωπα της επιστήμης όπου διευρύνεται η γνώση, αλλά κυρίως γιατί σου έδειχνε το πώς γεννιέται και διαμορφώνεται αυτή η νέα γνώση· τα βασανιστικά, δαιδαλώδη και ως επί το πλείστον αδιέξοδα μονοπάτια που ακολουθεί μέχρι να φτάσει στο «ξέφωτο» μιας επιμέρους επιστημονικής αλήθειας· τον καίριο ρόλο, στην κατάκτηση αυτής της αλήθειας, που παίζει η πνευματική εγρήγορση του ερευνητή και η ετοιμότητα του να αναγνωρίσει τα αναπόφευκτα λάθη του, αποδεχόμενος και επιδιώκοντας τον συνεχή πειραματικό και παρατηρησιακό έλεγχο των όποιων ιδεών του.
Έτσι, το Scientific American υπήρξε για μένα μια πρώτη μύηση στην πεμπτουσία της Επιστήμης, που είναι η ίδια η μεθοδολογία της παρά κάθε συγκεκριμένη ανακάλυψή της. Μια μεθοδολογία τελείως αντίθετη με την τόσο συνηθισμένη (ιστορικά αλλά και στην καθημερινή ζωή) πνευματική πορεία της Πίστης (θρησκευτικής, φιλοσοφικής, πολιτικής, κ.λπ.), που ξεκινάει από κάποιες εκ των προτέρων δεδομένες θεμελιώδεις «αλήθειες» και αγνοεί ή κατάλληλα επιλέγει τα γεγονότα έτσι ώστε να στηρίξει ή τουλάχιστον να μη θίξει τα θεμέλια του οικοδομήματος. Στην έπαρση (ή και στο φανατισμό) της Πίστης για το αλάθητο των ιδεών της, η Επιστήμη αντιτάσσει την πραγματική σοφία της αναγνώρισης του πόσο εύκολο είναι να κάνει κανείς λάθος.
Για τους παραπάνω λόγους, ένα περιοδικό όπως το Scientific American, είναι πολύτιμο βοήθημα όχι μόνο για τη διεύρυνση των γνώσεων του αναγνώστη του ή για την επέκταση της επιστημονικής του μόρφωσης, αλλά και για τη διαμόρφωση ενός επιστήμονα-πολίτη κοινωνού της επιστημονικής μεθοδολογίας και απαλλαγμένου κατά το δυνατόν από φανατισμούς και προκαταλήψεις. Το γεγονός ότι εδώ και τέσσερα χρόνια το Scientific American είναι διαθέσιμο στην ελληνική γλώσσα ―και σε μια εξαιρετικά προσεγμένη εμφάνιση― διευκολύνει σημαντικά τον έλληνα επιστήμονα και φοιτητή στην πρόσβασή τους σε αυτό το περιοδικό. Απ’ όσο γνωρίζω, το Scientific American είναι το μοναδικό περιοδικό στην ελληνική γλώσσα που παρουσιάζει όχι μόνο ό,τι γίνεται σήμερα στο μέτωπο της διεύρυνσης της γνώσης αλλά και το πώς επιτυγχάνεται η κατάκτηση της επιστημονικής αλήθειας.
Ιδιαίτερα ο έλληνας φοιτητής ―που καλείται συνήθως να απομνημονεύσει παρά να σκεφτεί και να καλλιεργήσει τη φαντασία του, ο οποίος αναπτύσσεται πνευματικά σε ένα περιβάλλον πτωχό σε ερευνητική παράδοση, ανεπαρκές σε υλικοτεχνική υποδομή, με ορίζοντα που συνήθως δεν ξεπερνά το ένα και μοναδικό πανεπιστημιακό σύγγραμμα (όχι πάντα καλογραμμένο)― χρειάζεται περισσότερο από oτιδήποτε άλλο κανάλια επικοινωνίας με την πρωτοπορία της παγκόσμιας επιστημονικής έρευνας. Και ένα τέτοιο κανάλι τού προσφέρει το Scientific American.
Νομίζω πως η ελληνική πολιτεία, που δαπανά μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως για δωρεάν πανεπιστημιακά συγγράμματα, αρκετά από τα οποία είναι αμφίβολης ποιότητας, θα έπρεπε να εφοδιάσει τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες με αρκετά αντίτυπα της Ελληνικής Έκδοσης του Scientific American. Και θα έπρεπε να επιδοτήσει με κάποιον αποτελεσματικό τρόπο τη συνδρομή ελλήνων φοιτητών στο περιοδικό αυτό, καθότι είναι, απ’ όσο γνωρίζω, το μοναδικό στην ελληνική γλώσσα που δεν περιορίζεται σε απλή πληροφόρηση, αλλά ζητά από τον αναγνώστη να ακολουθήσει την επίπονη πνευματικά πορεία προς κάθε νέα γνώση.
Αυτού του είδους η επιδότηση θα συνιστούσε μια από τις καλύτερες επενδύσεις προς όφελος του έλληνα φοιτητή.
―Ε.Ν. Οικονόμου, Ηράκλειο, Δεκέμβριος 2006
Ο Ε.Ν. Οικονόμου είναι καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, και επιστημονικός διευθυντής στην ελληνική έκδοση του Scientific American. Το πλέον πρόσφατο βιβλίο του είναι το Φυσική Στερεάς Κατάστασης, ΠΕΚ, 2003.
|
|
|
|
|
