|
|
 |
Μουσική ιατρική
|
|
|
|
|
|
|
Νιώθω έναν ξαφνικό πόνο στον πήχη του αριστερού μου χεριού καθώς κάθομαι στο πιάνο της Kathleen Riley. Μία ώρα πρόχειρων σημειώσεων και δύο μέρες εργασίας σε έναν φορητό υπολογιστή έχουν εντείνει το άγχος μου, μια κατάσταση κοινή μεταξύ των δημοσιογράφων και των μουσικών. Στην πραγματικότητα, οι μουσικοί που εργάζονται πολύ μπορεί να εμφανίσουν μια πιο σοβαρή κατάσταση, γνωστή ως εστιακή δυστονία, η οποία, προκαλώντας σοβαρή δυσκαμψία των χεριών, μπορεί να οδηγήσει μια πολλά υποσχόμενη καριέρα στο τέλος της. Οι ενέσεις αλαντιασικής τοξίνης περιορίζουν τη δυστονία, αλλά η επίδρασή της διαρκεί μερικούς μόνο μήνες.
Ποτέ δεν υπήρξα επαγγελματίας πιανίστας. Όμως, έχω παίξει τη Σονάτα αρ. 50 του Χάιντν περισσότερες από 100 φορές τα τελευταία 20 χρόνια, και κάποτε θυμόμουν το μεγαλύτερο μέρος της απ’ έξω. Αυτό που με ενοχλεί, κατά ένα μέρος, είναι ο υπολογιστής o συνδεδεμένος στο πιάνο (ένα Disklavier της Yamaha) που θα καταγράψει ακόμα και τον τρόπο με τον οποίο αγγίζω κάθε πλήκτρο. Εξίσου άβολα με κάνουν να νιώθω η επίμονη ματιά της Riley και η βιντεοκάμερα που είναι στραμμένες στο αριστερό μου χέρι. Αλλά ο εκνευρισμός μου πηγάζει κυρίως από τη θλιβερή βεβαιότητα ότι αυτό το καταπονημένο χέρι θα «υποχωρήσει» καθώς θα ξετυλίγεται η μελωδία. Όπως και πράγματι συμβαίνει: αυτό που θα έπρεπε να είναι ένα ήρεμο, τέλεια ισορροπημένο μουσικό μοτίβο, καταλήγει ένας δίχως ρυθμό παράφωνος ήχος.
Η Riley, μουσική τεχνολόγος και θεραπεύτρια της δυστονίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, μπορεί να βοηθήσει. Συνδέοντας το όργανο με ένα πρόγραμμα υπολογιστή και με ένα προσεκτικά συγχρονισμένο σύστημα μαγνητοσκόπησης, έχει μετατρέψει το πιάνο σε ιατρικό μηχάνημα. Το σύστημα καταγράφει το χρόνο και την ταχύτητα με την οποία πατιέται και αφήνεται κάθε πλήκτρο. Το πιο σημαντικό είναι ότι καταγράφει τη θέση των χεριών και του σώματος του ανθρώπου που παίζει. Οι άσχημες συνήθειες ―η κύρτωση, οι γωνιασμένοι καρποί, ο άκαμπτος πήχης, οι ανυψωμένοι αγκώνες― μπορούν με τα χρόνια να προκαλέσουν την εμφάνιση εστιακής δυστονίας.
«Οι αθλητές καθοδηγούνται απ’ τους προπονητές τους για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να στήνουν και να κινούν τα σώματά τους» λέει η Riley. «Όμως, οι μουσικοί πολύ σπάνια παίρνουν οδηγίες αυτού του είδους από τους δασκάλους τους. Και σε αντίθεση με τους αθλητές, οι μουσικοί συνήθως δεν προθερμαίνονται πριν την εμφάνισή τους στο κοινό, δεν κάνουν διαλείμματα για ξεκούραση ούτε ασκήσεις χαλάρωσης στο τέλος.» Η Riley, που μέχρι τώρα έχει βοηθήσει πέντε μουσικούς να αντιμετωπίσουν τη δυστονία τους, χρησιμοποιεί την αναπαράσταση του «κυλίνδρου του πιάνου» στην οθόνη του υπολογιστή προκειμένου να προσδιορίσει ποια δάκτυλα συσπώνται σε συγκεκριμένα κομμάτια. Το συγχρονισμένο βίντεο αποκαλύπτει ακατάλληλες στάσεις του σώματος και υπερβολικά σφιγμένους μυς. Στη συνέχεια η Riley καθοδηγεί το μουσικό να παίξει με τρόπο που να περιορίζονται οι συσπάσεις.
Για παράδειγμα, αφού έπαιξα για ένα λεπτό τη σονάτα του Χάιντν, με σταμάτησε και γύρισε την ταινία στην αρχή. Καθώς το Disklavier επαναλαμβάνει τον τρόπο που έπαιζα τη μελωδία ―με τα πλήκτρα να κινούνται μόνα τους, σαν να παίζει ένα φάντασμα―, η Riley μού δείχνει προς την οθόνη. «Βλέπεις πώς πέφτει ο αριστερός σου καρπός;» Είναι λίγα χιλιοστά χαμηλότερα από τον δεξιό καρπό μου, αναγκάζοντας το αριστερό μου χέρι να λυγίσει και τα δάκτυλα να τεντωθούν. «Επίσης, κάθεσαι πάρα πολύ κοντά» μου λέει. «Ο αριστερός σου αγκώνας και ο καρπός είναι ακινητοποιημένοι, με αποτέλεσμα ο πήχης να δέχεται μεγάλη τάση.»
Η Riley με βάζει να μετακινήσω το κάθισμα κατά δεκαπέντε εκατοστά, να ισιώσω την πλάτη μου για να φέρω μπροστά το κέντρο βάρους και να σηκώσω τους καρπούς μου τόσο ώστε το βάρος των χεριών μου να πέφτει στα πλήκτρα του πιάνου και όχι στις πονεμένες μου αρθρώσεις. Έτσι, ξαναπαίζω το κομμάτι και αμέσως μετά ανοίγει και τις δύο εγγραφές στην οθόνη του υπολογιστή για σύγκριση.
Τα κουτάκια αναπαριστούν καθεμιά από τις νότες: το μέγεθος καθενός από αυτά φανερώνει τη διάρκεια της νότας. Το χρώμα δείχνει την ταχύτητα με την οποία πατήθηκε κάθε πλήκτρο. Μετά τις οδηγίες, οι νότες είναι πιο ισορροπημένες και αλληλεπικαλύπτονται ελαφρά, παράγοντας τον επιθυμητό απαλό ήχο. Οι ταχύτητες που έχουν οι νότες, οι οποίες αρχικά κυμαίνονταν μεταξύ 32 και 62 (στις αυθαίρετες μονάδες του σύνθετου οργάνου που χρησιμοποιήθηκε), τώρα συγκεντρώνονται όλες γύρω στο 40. Φυσικά, μπορεί να χρειαστούν μήνες ή χρόνια για να ξεπεραστούν οι κακές συνήθειες δεκαετιών. Αλλά τουλάχιστον υπάρχει πια ένα καλό εργαλείο για εκείνους που πρέπει να προσπαθήσουν να σώσουν την καριέρα τους. Και η θεραπεία μπορεί να ανακουφίσει άλλα είδη κακώσεων του υποτροπιάζοντος άγχους, λέει η Riley. «Κάποια κοπέλα με την οποία συνεργαζόμουν χρησιμοποίησε όσα έμαθε στο πιάνο στο χειρισμό του τηλεφωνικού υπολογιστή. Το αποτέλεσμα ήταν να καταπολεμήσει το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα της.»
|
|
|
|
|
|
