|
|
 |
Ορμονική υστερία;
|
|
|
|
|
|
|
Για δεκαετίες ολόκληρες, οι γυναίκες στην ηλικία μετά την εμμηνόπαυση βασίζονταν σε συμπληρώματα οιστρογόνων για να περιορίσουν τις εξάψεις, την απώλεια μνήμης, την οστεοπόρωση και τις υπόλοιπες διαταραχές που μπορεί να συμβούν όταν ο οργανισμός δεν είναι πλέον σε θέση να παράγει τις συγκεκριμένες ουσίες. Αλλά η θεραπεία υποκατάστασης των ορμονών (HRT) δεν θεωρείται πια η ιδανικότερη λύση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της εμμηνόπαυσης, από τη στιγμή που μια περσινή εργασία ανέφερε ότι οι γυναίκες στις οποίες εφαρμόστηκε ένας συγκεκριμένος τύπος αυτής της θεραπείας είχαν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ο καρκίνος του μαστού. Πολλοί γιατροί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η μεταβολή της φυσιολογίας της γυναίκας πάντα αυξάνει τον κίνδυνο με την πάροδο του χρόνου. Αλλά μια ομάδα αξιοσέβαστων επιστημόνων προτείνουν μια δεύτερη αξιολόγηση της HRT, υποστηρίζοντας ότι όλες οι θεραπείες δεν είναι ίδιες.
Το καταλυτικότερο χτύπημα για την HRT εμφανίστηκε στο τεύχος της 17ης Ιουλίου 2002 του Journal of the American Medical Association. Στο τεύχος αυτό παρουσιάστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα της Πρωτοβουλίας για την Υγεία των Γυναικών, μιας μακροχρόνιας μελέτης περισσοτέρων από 16.000 γυναικών που λάμβαναν οιστρογόνα και ένα παράγωγο της προγεστερόνης. Οι συγγραφείς ανέφεραν ότι η μελέτη διακόπηκε πρόωρα, διότι πάρα πολλές γυναίκες αντιμετώπιζαν σοβαρά ιατρικά προβλήματα. «Πιστεύω ότι το φάρμακο που μελετήσαμε προκαλεί μεγαλύτερο κακό παρά ωφελεί όταν χρησιμοποιείται για να παρεμποδιστεί η εκδήλωση χρόνιων ασθενειών όπως η οστεοπόρωση σε υγιείς κατά τ’ άλλα γυναίκες» σημειώνει ο Jacques Rossouw, υπεύθυνος του προγράμματος. Τον προηγούμενο χρόνο, σε μια εκτεταμένη αρθρογραφία καταγράφηκαν αναλυτικά όλοι οι υψηλοί κίνδυνοι που αντιμετώπισαν οι ασθενείς της μελέτης: αύξηση των καρδιακών νοσημάτων σε ποσοστό 81% κατά τον πρώτο χρόνο της θεραπείας, αύξηση στον μεταστατικό καρκίνο του μαστού σε ποσοστό 24%, αύξηση στα εγκεφαλικά επεισόδια σε ποσοστό 31%, αύξηση στην εμφάνιση άνοιας σε ποσοστό 50%. (Σε μια μελέτη που περιελάμβανε περισσότερες από 800.000 γυναίκες σε κλιμακτήριο οι οποίες ακολουθούσαν ποικίλες HRT ―δημοσιεύτηκε στο Lancet στις 9 Αυγούστου 2003― προσδιορίστηκε επίσης αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού, αλλά επεσημάνθηκε ότι δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί το ποσοστό της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού που σχετιζόταν με την HRT.)
Το απαραίτητο συστατικό της θεραπείας υποκατάστασης ορμονών είναι τα οιστρογόνα. Ωστόσο, όταν τα οιστρογόνα λαμβάνονται μόνα τους, προκαλούν κυτταρικές μιτώσεις στη μήτρα, γεγονός που σε πολλές γυναίκες εξελίσσεται σε καρκίνο της μήτρας. Οι γυναίκες που έχουν υποστεί υστερεκτομή, δηλαδή χειρουργική αφαίρεση της μήτρας, μπορούν να λαμβάνουν οιστρογόνα χωρίς να φοβούνται ανεπιθύμητες ενέργειες. (Για την ακρίβεια, ένα τμήμα της μελέτης της Πρωτοβουλίας για την Υγεία των Γυναικών που περιελάμβανε αποκλειστικά λήψη οιστρογόνων συνεχίστηκε επειδή πολύ λίγες από τις συμμετέχουσες εμφάνισαν καρκίνο του μαστού.) Για άλλες γυναίκες, όμως, η λύση είναι να συμπεριληφθεί η προγεστίνη, που παρεμποδίζει τη δράση των οιστρογόνων στη μήτρα. Το PremPro, το φάρμακο που παρασκευάστηκε από την Wyeth και χρησιμοποιήθηκε σε αυτή τη μελέτη, περιλαμβάνει ένα μείγμα συνεζευγμένων οιστρογόνων αλόγου, που ονομάζεται Premarin, με ένα συνθετικό παράγωγο της προγεστερόνης, που ονομάζεται Provera (ή οξική μεντροξυπρογεστερόνη). Αυτό το χάπι, που λαμβάνεται καθημερινά, ήταν η πιο διαδεδομένη συνταγή για τη θεραπεία υποκατάστασης ορμονών στις ΗΠΑ το 1997, στην αρχή της μελέτης.
Ένα κρίσιμο ερώτημα που εξακολουθεί να απασχολεί πολλούς επιστήμονες είναι το εξής: Σε ποιο βαθμό τα αποτελέσματα της εν λόγω μελέτης ανταποκρίνονται σε άλλες μορφές υποκατάστασης ορμονών; «Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι αν οι άλλοι συνδυασμοί ορμονών θα έχουν τα ίδια αποτελέσματα» επισημαίνει ο Rossouw «αλλά πιστεύω πως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αυτό ισχύει, μέχρις αποδείξεως του εναντίου.» Όμως, ο νευροενδοκρινολόγος Bruce McEwen του Πανεπιστημίου Rockefeller είναι αναμφίβολα επικριτικός γι’ αυτή τη μελέτη: «Νομίζω πως είναι τραγικό ότι το Premarin και το Provera επιλέχθηκαν ως τα μοναδικά φάρμακα για την HRT.»
Όλο και περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το Provera είναι ένα φτωχό υποκατάστατο της προγεστερόνης. Για παράδειγμα, στους μαστούς η μεντροξυπρογεστερόνη θα δεσμευτεί τόσο στους υποδοχείς της προγεστερόνης, γεγονός που προκαλεί τη διαίρεση των μαστικών κυττάρων κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όσο και στους υποδοχείς των γλυκοκορτικοειδών, γεγονός που προκαλεί την κυτταρική διαίρεση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτή η διμέτωπη επίθεση στα μαστικά κύτταρα, εξηγεί η Dominique Toran-Allerand, νευρολόγος του Πανεπιστημίου Columbia, έχει πιθανότατα προκαλέσει τα υψηλά ποσοστά καρκίνου του μαστού στη συγκεκριμένη μελέτη. «Με το Provera ενεργοποιούνται δύο υποδοχείς που σχετίζονται με την κυτταρική διαίρεση στο μαστό» λέει «και αυτό είναι η αιτία του κακού, όχι τα οιστρογόνα.»
Εξάλλου, σε πρόσφατες έρευνες φαίνεται ότι το Provera επηρεάζει την ικανότητα των οιστρογόνων να αποτρέπουν την απώλεια μνήμης και την άνοια. «Τα οιστρογόνα μπορούν να προστατέψουν τους νευρώνες από τοξικές επιδράσεις που σχετίζονται με τη νόσο του Alzheimer» επισημαίνει η Roberta Brinton, νευροεπιστήμων στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. Σε in vitro μελέτες διάφορων τύπων προγεστίνης, βρήκε ότι το Provera ―και καμία άλλη προγεστίνη― αναστέλλει τους μηχανισμούς που επιτρέπουν στα οιστρογόνα να καταπολεμήσουν την ανοσολογική απόκριση του εγκεφάλου στη νόσο του Alzheimer. Αυτή η ανοσολογική απόκριση συμβαίνει στα εγκεφαλικά κύτταρα και τα αναγκάζει να εκκρίνουν νευροδιαβιβαστές όπως το γλουταμικό, το οποίο υπερφορτώνει και καταστρέφει τους νευρώνες. «Ουσιαστικά είναι σαν κάποιος να σας άνοιγε το στόμα και να σας ανάγκαζε να πιείτε πολλά λίτρα κόκα-κόλα» εξηγεί η Brinton. «Είναι καυστική και δεν μπορείτε να μεταβολίσετε αρκετή ποσότητα.»
Διάφοροι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι αναγκαία η διεξαγωγή μιας μελέτης ανάλογης κλίμακας με την Πρωτοβουλία για την Υγεία των Γυναικών η οποία θα ελέγξει τις ορμόνες που υποκαθιστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις φυσιολογικές ανθρώπινες ορμόνες. Αλλοι προτείνουν ότι θα πρέπει να αναζητηθούν καλύτερα, πιο εκλεκτικά ισότοπα των ορμονών. Όλοι όμως συμφωνούν ότι, μέχρι να ολοκληρωθεί η περαιτέρω έρευνα, απαιτείται προσεκτική εφαρμογή τής HRT.
|
|
|
|
|
|
