|
|
 |
Ριψοκίνδυνο εγχείρημα
|
|
|
|
|
|
|
Λαμπερό και ρικνό, το υλικό δημιουργεί την εντύπωση ότι μάλλον προορίζεται για το τύλιγμα κατεψυγμένων τροφίμων παρά για να προσφέρει έναν νέο τρόπο να ταξιδεύουμε στο Διάστημα. Το επαργιλιωμένο Mylar ανακλά το ηλιακό φως, κερδίζοντας μια μικρή ώθηση από την ανάκρουση των φωτονίων. Κατ’ αρχήν, τουλάχιστον, μεγάλα φύλλα από τέτοιο υλικό θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ηλιακά ιστία που με την πάροδο του χρόνου θα αποκτούσαν ταχύτητες ανώτερες των 100 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο ―ταχύτητες κατά πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που μπορεί να αναπτύξει ένα σκάφος εφοδιασμένο με συμβατικούς χημικούς πυραύλους.
Το πρώτο ηλιακό ιστιοφόρο, που φέρει το όνομα Cosmos 1, θα ξεκινήσει τη δοκιμαστική του πτήση στις αρχές του 2004. Η επίδειξη ενός επαναστατικού τρόπου για την πραγματοποίηση ταξιδιών στους πλανήτες, πιθανώς δε ακόμη και στα άστρα, θα έμοιαζε να αποτελεί φυσιολογική δραστηριότητα για τη NASA, η οποία δαπανά ετησίως αρκετά εκατομμύρια δολάρια σε έρευνα για την ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων πρόωσης. Και όμως, στην προκειμένη περίπτωση η διαστημική υπηρεσία των ΗΠΑ προτίμησε να μείνει αμέτοχος θεατής.
Αν αποβεί επιτυχής, η πτήση του Cosmos 1 θα σημάνει την αίσια έκβαση των τριετών προσπαθειών τις οποίες κατέβαλαν η Πλανητική Εταιρεία, μια ομάδα συμφερόντων που ενδιαφέρονται για την εξερεύνηση του Διαστήματος, και η επιχείρηση μέσων ψυχαγωγίας Cosmos Studios. Αμφότεροι οι οργανισμοί, οι οποίοι ανάγουν τις καταβολές τους στον εκλιπόντα Carl Sagan, χρησιμοποίησαν τις διασυνδέσεις τους με ρώσους αξιωματούχους των διαστημικών υπηρεσιών και μηχανικούς. Επιστράτευσαν το Διαστημικό Κέντρο Babakin καθιστώντας το βασικό ανάδοχο του προγράμματος Cosmos 1, το οποίο στοίχισε 4 εκατομμύρια δολάρια ―μάλλον φτηνό στον κόσμο των διαστημικών ταξιδιών. Το σκάφος αποτελείται από οκτώ τριγωνικά φύλλα από Mylar τεντωμένα σε διασταλτές δοκούς. Το σχέδιο προβλέπει το Cosmos 1 να τοποθετηθεί στην κορυφή ενός μετασκευασμένου βαλλιστικού πυραύλου που θα εκτοξευθεί από ένα ρωσικό υποβρύχιο. Μόλις το διαστημόπλοιο τεθεί σε τροχιά, οι δοκοί θα διασταλούν για να ξεδιπλωθούν τα ιστία. Τα φύλλα θα ανοίξουν σαν πέταλα λουλουδιού και θα καλύψουν εμβαδόν 600 περίπου τετραγωνικών μέτρων. Εν συνεχεία, το ηλιακό φως θα «φουσκώσει» τα ιστία, ανεβάζοντας το Cosmos 1 σε τροχιά ψηλότερη από το αρχικό του υψόμετρο των 800 χιλιομέτρων.
Η ρωσική ανάμειξη ίσως είναι ένας από τους λόγους που έκαναν τη NASA να ανακρούσει πρύμναν και να μείνει μακριά από το Cosmos 1, υποστηρίζει ο D. Friedman, εκτελεστικός διευθυντής της Πλανητικής Εταιρείας. Σε επίπεδο ανεπίσημων συνεννοήσεων, η NASA προσφέρθηκε να προμηθεύσει το υλικό από το οποίο θα κατασκευάζονταν τα ιστία, το οποίο είναι ανθεκτικότερο και, με πάχος 2,5 μικρών, δύο φορές λεπτότερο (άρα και δύο φορές ελαφρότερο) από τη ρωσική μεμβράνη που τελικά χρησιμοποιήθηκε. «Θα το προμηθευόμασταν δωρεάν και θα το δοκιμάζαμε για λογαριασμό τους» λέει ο Friedman. Η διοίκηση της NASA όμως δεν έδωσε ποτέ την έγκρισή της. Το πρόβλημα ίσως πρέπει να αποδοθεί στη γραφειοκρατία, εικάζει ο συνομιλητής μας, με «τα ανώτερα κλιμάκια να φοβούνται τη συνεργασία των ιδιωτικών εταιρειών με τους Ρώσους σε μια εκτόξευση από υποβρύχιο».
Εν πάση περιπτώσει, το πόσο στενά μπορεί να συνεργαστεί η NASA με ξένα κράτη ορίζεται από αυστηρούς κανόνες, σημειώνει ο Hoppy Price, που ήταν ο πρώτος μηχανικός ηλιακών ιστίων στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης (JPL) στην Πασαντένα της Καλιφόρνιας. «Πιθανώς η NASA ανησυχούσε για τη μεταφορά τεχνολογίας» παρατηρεί ο Price. Επιπλέον, τα ηλιακά ιστιοφόρα δεν αποκλείεται να προσφέρουν κάποιο στρατιωτικό πλεονέκτημα, που οι ΗΠΑ θα προτιμούσαν να μην το μοιραστούν με κανέναν άλλο. Μια από τις εφαρμογές τους που έχουν προταθεί, για παράδειγμα, θέλει τα ηλιακά ιστιοφόρα να υπερίπτανται των πόλων ώστε να παρέχουν πολύτιμες ανωζεύξεις για όλους όσοι βρίσκονται στα «πεινασμένα» για επικοινωνία έσχατα άκρα του πλανήτη.
Παρά ταύτα, πιθανώς ο βασικός λόγος για τη μη ανάμειξη της NASA πρέπει να εντοπιστεί στο μεγάλο «ρίσκο» του εγχειρήματος. Τραυματισμένη από μια οδυνηρή αναφορά για την τραγωδία του Columbia καθώς και από την απώλεια, το 1999, δύο διαστημοπλοίων σε τροχιά γύρω από τον Αρη, η υπηρεσία «δεν μπορεί να ξοδέψει χρήματα των φορολογουμένων με το επίπεδο της διακινδύνευσης» που αναλαμβάνει το Cosmos 1, σημειώνει ο Neil Murphy, ο οποίος τώρα συντονίζει την εργασία με τα ηλιακά ιστία στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης. Το εγχείρημα βρίθει από παγίδες. «Η ανησυχία αφορά το τι μπορεί να συμβεί σε ένα υπέρλεπτο υλικό με επιφάνεια δεκάδων τετραγωνικών μέτρων» εξηγεί ο Friedman, επισημαίνοντας ότι οι μηχανικοί δεν διαθέτουν πάνω στη Γη ικανοποιητικό τρόπο για να δοκιμάσουν τη συμπεριφορά του υλικού σε μηδενική βαρύτητα. «Κανείς μπορεί να φανταστεί όλα τα προβλήματα ―πάρτε μια μεμβράνη περιτύλιξης τροφίμων και κυματίστε τη στον αέρα» λέει. Το ενδεχόμενο σχισίματος, πτεριγισμού ή κρεμάσματος θα μπορούσε και στις τρεις περιπτώσεις να μειώσει την ικανότητα των ιστίων να ανακλούν φωτόνια.
Η NASA, εξηγεί ο Murphy, θα επιθυμούσε συν τοις άλλοις η εκτόξευση ενός ηλιακού ιστιοφόρου να έχει προοπτική με επιστημονική βάση: να υπηρετεί τη βελτίωση των μοντέλων και τη σχεδίαση της επόμενης αποστολής. Το Cosmos 1 αποτελεί κυρίως μια επίδειξη, και τα μέρη του δεν έχουν την απαιτούμενη αντοχή για παρατεταμένα ταξίδια. Οι διασταλτές δοκοί, επί παραδείγματι, δεν θα μείνουν άκαμπτες επί μακρόν εξαιτίας των αναπόφευκτων προσκρούσεων μικρομετεωριτών. Η NASA προσπαθεί να αναπτύξει ένα πιο προηγμένο διαστημόπλοιο με ηλιακά ιστία, τα οποία πιθανώς θα έχουν τη μορφή τεσσάρων τετραγωνικών φύλλων, αλλά το εν λόγω διαστημόπλοιο δεν θα είναι έτοιμο προτού περάσουν τουλάχιστον μερικά χρόνια ακόμη. Ως εκ τούτου, το εγχείρημα του Cosmos 1, εγχείρημα που διοργανώνεται από την ιδιωτική πρωτοβουλία, μένει ο μοναδικός παίκτης στο γήπεδο ―με τους μηχανικούς της NASA να παρακολουθούν από τις κερκίδες.
|
|
|
|
|
|
