|
|
 |
Σε λάθος μέρος;
|
|
|
|
|
|
|
Οι ερευνητές έχουν από χρόνια παρατηρήσει ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν τακτικά ιβουπροφένη, ναπροξένη ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα έχουν μικρότερο κίνδυνο για τη νόσο του Alzheimer. Ορισμένοι ερευνητές υποθέτουν ότι στην πραγματικότητα υπάρχει φλεγμονή στον εγκέφαλο των ατόμων με Alzheimer και ότι η βλάβη συμβαίνει όταν η μικρογλοία, τα ανοσοκύτταρα του εγκεφάλου, καταστεί υπερδραστήρια και αρχίσει να επιτίθεται στους υγιείς νευρώνες. Ωστόσο, από πρόσφατα δεδομένα φαίνεται ότι ίσως συμβαίνει το αντίθετο ―δηλαδή, καθώς τα μικρογλοιακά κύτταρα γερνούν, χάνουν την ικανότητά τους να προστατεύουν τον εγκέφαλο.
Ο Wolfgang J. Streit και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντας συνέκριναν δείγματα ιστών από τους εγκεφάλους ενός τριανταοκτάχρονου και ενός εξηνταοκτάχρονου άνδρα, οι οποίοι δεν είχαν άνοια. Πολλά από τα μικρογλοιακά κύτταρα στον εγκέφαλο του γηραιότερου άνδρα είχαν χάσει τις προσεκβολές τους ή είχαν με κάποιον άλλο τρόπο αλλοιωθεί. Ο Streit βρήκε ακόμα περισσότερα από αυτά τα εκφυλισμένα μικρογλοιακά κύτταρα στους εγκεφάλους ατόμων που είχαν και υψηλά επίπεδα της β-αμυλοειδούς πρωτεΐνης ―μιας από τις χαρακτηριστικές ενδείξεις της Alzheimer. Ο Streit υπέθεσε ότι αυτή η πρωτεΐνη μπορεί να προκαλεί τις αλλοιώσεις στα μικρογλοιακά κύτταρα.
Επιπλέον, στο εργαστήριο του Streit έγινε έλεγχος των μικρογλοιακών κυττάρων αρουραίων σε in vitro κυτταροκαλλιέργειες, από τον οποίο προσδιορίστηκε ότι με την πάροδο του χρόνου τα τελομερή τους μικραίνουν σε μήκος (κάτι που συμβαίνει στα περισσότερα κύτταρα καθώς γερνούν). Τελομερή είναι οι θέσεις στα άκρα των χρωμοσωμάτων που βοηθούν στη διατήρηση της ακεραιότητας των γονιδίων. Καθώς το μήκος των τελομερών ελαττώνεται, τα κύτταρα χάνουν την ικανότητά τους να αντιγράφονται και αρχίζουν να πεθαίνουν. Επομένως, «οι νευρώνες μας θα παραμένουν σε καλή κατάσταση αν κατορθώνουμε να διατηρούμε τα μικρογλοιακά μας κύτταρα υγιή» προτείνει ο Streit (τα τελομερή των νευρώνων δεν μικραίνουν σε μήκος).
Για να υποστηρίξει περαιτέρω τη θεωρία του ότι τα γερασμένα μικρογλοιακά κύτταρα σχετίζονται με την Alzheimer, ο Streit παραπέμπει σε μια μελέτη φαρμάκου στο τεύχος Ιουνίου 2003 του Journal of the American Medical Association. Σε αντίθεση με παλαιότερα πρώιμα αποτελέσματα, από τη μελέτη διαπιστώθηκε ότι η κατάσταση των ασθενών με Alzheimer που λάμβαναν αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν βελτιωνόταν περισσότερο από εκείνων που λάμβαναν ένα εικονικό φάρμακο. «Η επίδραση αυτής της κατηγορίας φαρμάκων στη νόσο με έχει αποθαρρύνει» παραδέχεται ο Paul Aisen, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν και συγγραφέας αυτής της εργασίας. «Προσωπικά εξετάζω άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, οι οποίες δεν σχετίζονται με τη φλεγμονή.»
Ο Aisen πιστεύει πως η μικρογλοία θα μπορούσε να αποτελέσει τόσο προστατευτικό παράγοντα όσο και παράγοντα κινδύνου. «Υπάρχουν ενδείξεις και για τα δύο ενδεχόμενα, παρά το γεγονός ότι αλληλοαναιρούνται» λέει ο Aisen. «Δεν νομίζω ότι έχουμε αρκετά δεδομένα για τον πραγματικό ρόλο των μικρογλοιακών κυττάρων κατά τη νόσο του Alzheimer.» Η λύση σε αυτό το γρίφο, εξηγεί, βρίσκεται στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μικρογλοιακά κύτταρα και στη β-αμυλοειδή πρωτεΐνη. Στους ασθενείς με Alzheimer, οι πρωτεΐνες σχηματίζουν πυκνές εναποθέσεις στον εγκέφαλο. Τα μικρογλοιακά κύτταρα θα μπορούσαν να απομακρύνουν αυτές τις επιζήμιες αποθέσεις.
Ωστόσο, η αύξηση του αριθμού των μικρογλοιακών κυττάρων μπορεί να έχει επικίνδυνες ανεπιθύμητες ενέργειες. Τον Ιανουάριο του 2002 ανεστάλησαν οι μελέτες ενός φαρμάκου που ονομάζεται ΑΝ-1792, το οποίο σχεδιάστηκε για την ανοσοποίηση ασθενών έναντι της συσσώρευσης του β-αμυλοειδούς, επειδή τέσσερεις από αυτούς εμφάνισαν εγκεφαλίτιδα. Μια γυναίκα ήταν τόσο εξασθενημένη μετά τη διακοπή της θεραπείας που οι γιατροί δεν μπορούσαν να της κάνουν ούτε μια ψυχολογική εξέταση, και τελικά απεβίωσε μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια μετά την έναρξη της θεραπείας. «Οποιοσδήποτε προκαλέσει μια φλεγμονή παίζει με τις φυσιολογικές ισορροπίες» προειδοποιεί ο Patrick McGeer, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας. Ο McGeer προσθέτει ότι, αν η Alzheimer οφειλόταν στη γήρανση των μικρογλοιακών κυττάρων, τότε η χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων στον ασθενή προκειμένου να κατασταλεί περαιτέρω η ανοσολογική απόκριση θα επιδείνωνε τη νόσο. Από την άλλη, ο Streit υποστηρίζει ότι τα μικρογλοιακά κύτταρα δεν ήταν εξαρχής λειτουργικά, άρα δεν υπήρχε κάτι να ανασταλεί.
Ο John Breitner, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, εξετάζει αν τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορούν να ανακόψουν την πρόοδο της ασθένειας στα πρώιμα στάδια. Ακόμη κι αν ανακαλύψει ότι τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά, λέει ο ίδιος, δεν θα μπορεί να εξηγήσει τον ακριβή τρόπο με τον οποίο δρουν, αφήνοντας πεδίο ανοιχτό για πληθώρα θεωριών για τη νόσο του Alzheimer και τη μικρογλοία. «Δεν αποκλείεται όλοι μας να ψάχνουμε σε λάθος μέρος» εικάζει. «Μπορεί να είναι κάτι που κανείς μας δεν έχει εξετάσει.»
|
|
|
|
|
|
