|
|
 |
Θεωρία «χορδών»
|
|
|
|
|
|
|
Μυριάδες απόψεις έχουν προταθεί τους τελευταίους αιώνες φιλοδοξώντας να εξηγήσουν πώς ο Antonio Stradivari προίκισε τα ανεκτίμητα πλέον βιολιά του με απαράμιλλο, υπερκόσμιο ήχο. Μερικοί πρότειναν ότι χρησιμοποιούσε ξύλο από δοκούς παλιών καθεδρικών ναών, άλλοι ισχυρίστηκαν ότι μούσκευε καλά το ξύλο του σε ούρα. Σύμφωνα με μια τελευταία θεωρία, ο τεχνίτης οφείλει ευχαριστίες στις ακτίνες του Ήλιου ―ή μάλλον στην έλλειψή τους.
Ο Stradivari δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ότι η διάρκεια της ζωής του συνέπεσε σχεδόν ακριβώς με το Ελάχιστο Maunder ―την εβδομηντάχρονη περίοδο (από το 1645 μέχρι το 1715) κατά την οποία, όπως παρατήρησε ο άγγλος αστρονόμος Walter Maunder, υπήρχε μειωμένη ηλιακή δραστηριότητα, γεγονός το οποίο συνέβαλε στην επικράτηση χαμηλότερων θερμοκρασιών σε ολόκληρη τη δυτική Ευρώπη κατά τη λεγόμενη Μικρή Παγετώδη Εποχή.
Ο Stradivari και το Ελάχιστο Maunder «ήρθαν στη ζωή με ένα χρόνο διαφορά» αναφέρει ο Lloyd H. Burckle, παλαιοβιολόγος του Αστεροσκοπείου Lamont-Doherty του Πανεπιστημίου Columbia. « Όπερ σημαίνει ότι κατά τα μετέπειτα χρόνια, τη χρυσή περίοδο της ζωής του, κατασκεύαζε βιολιά από ξύλο που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Ελαχίστου Maunder.» Η μειωμένη ηλιακή ακτινοβολία θα επιβράδυνε τη μεταφορά θερμών αέριων μαζών πάνω από τον Ατλαντικό με κατεύθυνση προς τη δυτική Ευρώπη, σηματοδοτώντας μια περίοδο ψυχρότερου και ξηρότερου κλίματος διάρκειας δεκαετιών. Οι εν λόγω συνθήκες θα ήταν ιδιαίτερα σκληρές για δέντρα προσαρμοσμένα σε εύκρατα κλίματα, όπως η νορβηγική ερυθρελάτη, το είδος ξύλου που προτιμούσε για την κατασκευή αντηχείων βιολιού. Το αποτέλεσμα ήταν βραδύτερη, περισσότερο ομαλή ανάπτυξη των δέντρων και η δημιουργία ανθεκτικότερης και συμπαγέστερης ξυλείας ―ιδιότητες που την καθιστούσαν κατάλληλη για την κατασκευή βιολιών.
Πιθανόν, όμως, στο αλπικό δάσος της βόρειας Ιταλίας, απ’ όπου ο Stradivari προμηθευόταν την ξυλεία του, να μην επέδρασε μόνο το μεταβαλλόμενο κλίμα, επισημαίνει ο Burckle. Όταν συνδυαστεί με ένα μοναδικό κράμα περιβαλλοντικών παραγόντων ―όπως η γεωλογία της περιοχής, η χημική σύνθεση και η υγρασία του εδάφους, καθώς και η κλίση και ο προσανατολισμός των κλιτυών στις οποίες αναπτύσσονταν τα επιλεγμένα δέντρα―, ο ρόλος των κλιματικών μεταβολών ενισχύεται. Ο Burckle παρουσίασε την υπόθεσή του στον Henri Grissino Mayer, επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί, ο οποίος ερευνά τους αυξητικούς δακτυλίους των δέντρων και έχει μελετήσει την επίδραση του Ελαχίστου Maunder σε δέντρα της δυτικής Ευρώπης. Από κοινού δημοσίευσαν την ιδέα τους στο καλοκαιρινό τεύχος (2003) του επιστημονικού περιοδικού Dendrochronologia.
Αν πράγματι ο εξαίσιος ήχος των Stradivarius οφείλεται στο Ελάχιστο Maunder, τότε ίσως τα μελλοντικά βιολιά ουδέποτε θα παραγάγουν παρόμοιο ηδύ άκουσμα. «Αν ευθύνεται το κλίμα, το οποίο ποτέ δεν θα επανεκδηλωθεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, τότε όλα φαντάζουν μάταια» επισημαίνει ο χημικός και κατασκευαστής βιολιών Joseph Nagyvary του Πανεπιστημίου Α&Μ του Τέξας. Ωστόσο, έχοντας μελετήσει επί τρεις δεκαετίες πώς διάφορες τεχνικές κατεργασίας ξύλου μπορούν να βελτιώσουν τον ήχο των μουσικών οργάνων, ο Nagyvary θεωρεί πως μπορούμε να προσεγγίσουμε την ποιότητα των Stradivarius δίχως να απαιτείται Παγετώδης Εποχή: «Σήμερα είμαστε πλέον στην ευχάριστη θέση να δημιουργούμε εξίσου καλό ήχο».
|
|
|
|
|
|
