|
|
 |
Στη Σελήνη ολοταχώς
|
|
|
|
|
|
|
Όταν στις αρχές της χρονιάς ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ανακοίνωσε ότι η NASA θέτει ως στόχο την επιστροφή των αστροναυτών στη Σελήνη μέχρι το 2020, οι επιστήμονες αυτομάτως χωρίστηκαν σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Αν και το πρόγραμμα του Μπους υπόσχεται επιπρόσθετη χρηματοδότηση για τους ερευνητές της Σελήνης και του Αρη, άλλοι κλάδοι της επιστήμης του Διαστήματος αισθάνονται ήδη τον αλγεινό αντίκτυπο. Ο μεγαλύτερος χαμένος είναι με διαφορά το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble. Μόλις δύο ημέρες αφότου ο Μπους παρουσίασε την πρωτοβουλία του, η NASA ανακοίνωσε ότι θα ακύρωνε την πτήση του διαστημικού λεωφορείου που προοριζόταν να εγκαταστήσει στο Hubble νέα γυροσκόπια, μπαταρίες και επιστημονικά όργανα. Αν η NASA δεν αναιρέσει την απόφασή της, το πρώτο και κύριο διαστημικό παρατηρητήριό της θα παύσει να λειτουργεί όταν εντός των προσεχών ετών φθαρεί ο υπάρχων εξοπλισμός του.
Το πρόβλημα πηγάζει από τη στρατηγική της κυβέρνησης Μπους να χρηματοδοτήσει την προσπάθεια που αφορά τη Σελήνη μέσω της πρώιμης απόσυρσης του διαστημικού λεωφορείου, διαδικασία η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί έως το 2010. Κατά την περίοδο αυτή, μεγάλο μέρος του ετήσιου προϋπολογισμού του διαστημικού λεωφορείου (ο οποίος ανέρχεται στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια) θα διοχετευθεί προς την κατασκευή ενός επανδρωμένου εξερευνητικού οχήματος (CEV) ικανού να μεταφέρει αστροναύτες στη Σελήνη. Εν τω μεταξύ, οι αποστολές των διαστημικών λεωφορείων θα επικεντρώνονται απλώς στη συναρμολόγηση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS).
Οι αξιωματούχοι τής NASA επιμένουν ότι ακύρωσαν την αποστολή προς το Hubble αποκλειστικά και μόνο για λόγους ασφαλείας. Για να αποφευχθεί επανάληψη της περσινής τραγωδίας τού Columbia, η NASA θα απαιτεί πλέον από όλα τα διαστημικά λεωφορεία να προσορμίζονται στον διαστημικό σταθμό, από όπου οι αστροναύτες θα μπορούν να επιθεωρούν και να επισκευάζουν τυχόν βλάβες που παρουσιάζουν τα σκάφη ή, αν κρίνεται αναγκαίο, να αναμένουν εκεί την έλευση της αποστολής διάσωσης. Το διαστημικό λεωφορείο, όμως, που θα κατευθυνόταν προς το Hubble δεν θα μπορούσε να συναντηθεί με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Παρ’ όλα αυτά, ένας μηχανικός τής NASA, ο οποίος αρνήθηκε να αποκαλύψει την ταυτότητά του φοβούμενος μη χάσει τη δουλειά του, εξέφρασε τη διαφωνία του προς την υπηρεσία συντάσσοντας δύο αναφορές στις οποίες ισχυρίζεται ότι η αποστολή στο Hubble θα μπορούσε να εκτελεστεί με ασφάλεια αναπτύσσοντας εναλλακτικές μεθόδους επισκευών και προετοιμάζοντας μια αποστολή διάσωσης εκ των προτέρων.
Μολονότι τα επίγεια τηλεσκόπια που είναι εξοπλισμένα με συστήματα προσαρμοστικής οπτικής έχουν εφάμιλλη διακριτική ικανότητα με αυτή του Hubble, δεν είναι δυνατόν να μιμηθούν όλες τις δυνατότητες του διαστημικού τηλεσκοπίου. Για παράδειγμα, ο Adam G. Riess, αστρονόμος του Επιστημονικού Ινστιτούτου του Διαστημικού Τηλεσκοπίου (STSI), σημειώνει ότι τα επίγεια τηλεσκόπια δεν μπορούν να μετρήσουν με ακρίβεια τη φωτεινότητα των απομακρυσμένων σουπερνόβα τύπου Ιa, μέσω των οποίων εκτιμάται η χρονική εξέλιξη της διαστολής του σύμπαντος [βλ. Adam Riess και Michael Turner, «Από την κοσμική επιβράδυνση στην κοσμική επιτάχυνση», Scientific American - Ελληνική Έκδοση, Μάιος 2004]. «Είναι απογοητευτικό» αναφέρει ο Riess. «Θα περάσει πολύς καιρός έως ότου μπορέσουμε και πάλι να διεξαγάγουμε τέτοιου είδους έρευνες.»
Ο μεγαλύτερος κερδισμένος είναι ο κλάδος των σεληνιακών γεωλόγων, οι οποίοι ισχυρίζονται πως οι αποστολές του προγράμματος Apollo άφησαν πολλά αναπάντητα ερωτήματα και ότι η συνεχιζόμενη εξερεύνηση της Σελήνης θα μπορούσε να αποκαλύψει πολλά σχετικά με την εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος. Το σχέδιο Μπους χρηματοδοτεί με 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια τις μη επανδρωμένες αποστολές προς τη Σελήνη για τα επόμενα πέντε χρόνια, στις οποίες περιλαμβάνεται και η εκτόξευση ενός σεληνιακού τεχνητού δορυφόρου που προβλέπεται για το 2008 καθώς και ενός ρομποτικού σκάφους προσσελήνωσης που προγραμματίζεται για το 2009. Μολονότι και τα δύο αυτά σκάφη θα προετοιμάσουν το δρόμο για τις επανδρωμένες αποστολές ―διερευνώντας λόγου χάρη πιθανές τοποθεσίες προσσελήνωσης―, θα προσφέρουν επιπλέον στους ερευνητές ένα θησαυρό νέων δεδομένων. «Η Σελήνη παραμένει στο μεγαλύτερο μέρος της ανεξερεύνητη» δηλώνει ο Alan Binder, ο επικεφαλής των ελεγκτών του σεληνιακού τεχνητού δορυφόρου Lunar Prospector, ο οποίος μελέτησε τη Σελήνη στα τέλη της δεκαετίας του 1990. « Έτσι, η επιστήμη της Σελήνης μπορεί να κάνει ένα γιγαντιαίο άλμα προς τα εμπρός.»
Υπό μία έννοια, οι πλανητικοί επιστήμονες γνωρίζουν περισσότερα για τον Αρη απ’ ό,τι για τη Σελήνη. Οι τεχνητοί δορυφόροι που εστάλησαν στον κόκκινο πλανήτη κατά το πρόσφατο παρελθόν παρήγαγαν ενδελεχείς τοπογραφικούς και ορυκτολογικούς χάρτες του. Αντιθέτως, οι σεληνιακοί χάρτες που εκπονήθηκαν αρχικά χάρις στο διαστημικό σκάφος Clementine και στη συνέχεια χάρις στο Lunar Prospector είναι ασαφείς και ελλιπείς. Ο τεχνητός δορυφόρος τού 2008 θα μπορούσε να πληρώσει τα κενά χαρτογραφώντας την επιφάνεια της Σελήνης μέσω απεικόνισης ραντάρ, υψομετρητών λέιζερ και φασματοσκοπίας υψηλής ανάλυσης. Ένας πιθανός στόχος της αποστολής θα είναι η προσεκτική και λεπτομερής περιγραφή των μονίμως σκιασμένων περιοχών στους σεληνιακούς πόλους, όπου μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν τεμάχια υδατικού πάγου αναμεμιγμένα με το σεληνιακό έδαφος [βλ. Paul D. Spudis, «Η νέα Σελήνη» στο παρόν τεύχος].
Ο James Head, πλανητικός γεωλόγος από το Πανεπιστήμιο Brown, ελπίζει ότι η αποστολή τού 2009 προς τη σεληνιακή επιφάνεια θα είναι η πρώτη μιας σειράς μη επανδρωμένων σεληνακάτων. Το σκάφος μπορεί κάλλιστα να φέρει έναν ρομποτικό περιηγητή παρόμοιο με τα οχήματα Spirit και Opportunity, τα οποία αυτή τη στιγμή περιδιαβαίνουν την επιφάνεια του Αρη. Οι αποστολές στη Σελήνη, πάντως, είναι πιθανότερο ότι θα εστιαστούν σε εφαρμογές που θα βοηθήσουν τις επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις ―όπως η ανεύρεση πάγου και ο τρόπος εξαγωγής του για υποστήριξη της ζωής ή η παραγωγή πυραυλικών καυσίμων από τη διάσπαση του νερού σε υγρό υδρογόνο και οξυγόνο.
«Δεν πρόκειται στην ουσία για επιστημονική αποστολή» δηλώνει ο Paul Spudis, ο οποίος διετέλεσε αναπληρωτής αρχηγός της επιστημονικής ομάδας του διαστημικού σκάφους Clementine, ενώ τώρα είναι μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του προέδρου για θέματα εξερεύνησης του Διαστήματος. «Εν προκειμένω, ο θεμελιώδης στόχος είναι η επέκταση της ανθρώπινης παρουσίας στο Διάστημα.» Όμως, δοθείσης της αβεβαιότητας που διακρίνει την πρωτοβουλία για τη Σελήνη ―επικριτές στο Κογκρέσο αμφιβάλλουν κατά πόσον η NASA είναι σε θέση να στείλει αστροναύτες στη Σελήνη με τον προτεινόμενο προϋπολογισμό―, μερικοί ερευνητές αναρωτιούνται αν τα οφέλη της επιστήμης θα υπερκεράσουν τις ζημίες της.
|
|
|
|
|
|
