Ιούλιος 2004
7,00 € 
Επιλογή Τεύχους


Ψυχρολουσία
Συχνά οι γείτονες κλαδεύουν μόνο το μέρος ενός δέντρου που είναι μέσα στα σύνορα της ιδιοκτησίας τους. Δεκαετίες ολόκληρες, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα δρούσαν με παρόμοιο τρόπο, παραμένοντας αποκλειστικά εντός της οικονομικής τους ζώνης όταν μελετούσαν τη Θάλασσα της Ιαπωνίας ―ή Ανατολική Θάλασσα, όπως τη λένε οι Κορεάτες. Το 1999, ωκεανογράφοι των δύο χωρών ενώθηκαν σε μια ομάδα με το Ναυτικό των ΗΠΑ για να εξερευνήσουν την εν λόγω θάλασσα, διεξάγοντας την πρώτη μακροπρόθεσμη υποθαλάσσια μελέτη της κυκλοφορίας της.

Η ομάδα έχει πλέον να επιδείξει πλούσιους καρπούς των προσπαθειών της. Οι ερευνητές ανακάλυψαν κάτι που αλλάζει την εικόνα της ωκεάνιας λεκάνης μεταξύ των δύο ασιατικών χωρών: μια δίνη ψυχρού ύδατος που στροβιλίζεται προς τα μέσα και προς τα έξω σε μια περιοχή όπου κανείς δεν την είχε προσέξει. Η «ψυχρή δίνη Ντοκ» πήρε το όνομα ενός νησιού της λεκάνης Ούλουνγκ, και εξηγεί ρεύματα στη Θάλασσα της Ιαπωνίας που δεν γίνονταν κατανοητά προηγουμένως και που μπορεί να βοηθήσουν τις ναυτικές επιχειρήσεις, την εμπορική ναυτιλία και την αλιεία.

«Ανακαλύψαμε ότι αυτή η δίνη έχει τεράστια επίδραση στα ρεύματα της ιαπωνικής θάλασσας» λέει ο Douglas Mitchell του Ερευνητικού Εργαστηρίου του Ναυτικού (NRL) στο Διαστημικό Κέντρο Stennis του Μισισιπή. Ο Mitchell, που περιέγραψε την ψυχρή δίνη Ντοκ στο φετινό συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, παρατηρεί ότι την είχαν παραβλέψει ακόμη και σε δεδομένα από δορυφόρο εξαιτίας των πολιτικών συνόρων.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν την ψυχρή δίνη Ντοκ με ανεστραμμένους ηχητικούς βυθομετρητές, τοποθετημένους στον θαλάσσιο βυθό από τον Ιούνιο του 1999 έως τον Ιούλιο του 2001. Τα όργανα αυτά μετρούσαν το χρόνο που χρειάζονταν τα σήματα για να ανακλαστούν στην επιφάνεια της θάλασσας και να επιστρέψουν. Το χρονικό διάστημα εξαρτάται από την πυκνότητα του νερού, η οποία με τη σειρά της εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Ο Mitchell μετέτρεψε τις ακουστικές μετρήσεις σε διαγράμματα κατανομής της θερμοκρασίας και των ταχυτήτων ροής στη Θάλασσα της Ιαπωνίας. Κατά τη διάρκεια των 2 αυτών ετών, μια δίνη διαμέτρου 60 χιλιομέτρων διαδιδόταν προς τα μέσα και προς τα έξω στη λεκάνη, ξεκινώντας από τα βόρεια, κοντά στη νήσο Ντοκ. Μια προσεκτική ματιά σε παλιά δορυφορικά δεδομένα έδειξε αυτό το τοπικό φαινόμενο να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται σε περίοδο 9 ετών.

Οι δίνες αφθονούν στον ωκεανό και είναι εφήμερες, μερικές όμως, όπως η ψυχρή δίνη Ντοκ και εκείνες που ξεκινούν από το Ρεύμα του Κόλπου, εμφανίζονται επαναληπτικά. Η κατανόηση των δινών είναι ένας «μεστός τομέας έρευνας» σχολιάζει ο ωκεανογράφος-φυσικός Tommy Dickey, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα. «Η βιογεωχημεία των δινών και ακόμη και η φυσική τους δεν είναι διόλου κατανοητή αυτή τη στιγμή» παρατηρεί.

Το Ναυτικό των ΗΠΑ συνεισέφερε στις έρευνες 2 εκατομμύρια δολάρια, για στρατηγικούς σκοπούς: Οι δίνες δημιουργούν διαφορά πυκνότητας με ένα τείχος νερού, πίσω από το οποίο μπορεί να μείνει κρυμμένο ένα υποβρύχιο. Αντί να ταξιδεύουν σε ευθεία γραμμή, οι θόρυβοι του σκάφους διαθλώνται στη δίνη, δημιουργώντας την εντύπωση ότι το υποβρύχιο βρίσκεται σε άλλη θέση. «Τα υποβρύχια μπορούν έτσι να κρυφτούν και να χρησιμοποιήσουν τη δίνη για να ξεφύγουν» λέει ο Mitchell. Η κατανόηση του σχηματισμού των δινών θα βελτιώσει επίσης την ερμηνεία του ακουστικού θορύβου.

Τα αποτελέσματα μπορούν να βοηθήσουν και τις εμπορικές δραστηριότητες. Παρακολουθώντας την κυκλοφορία των ρευμάτων, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα μπορούσαν να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις τυχόν διαρροές επικίνδυνων υλικών, καθώς και να αυξήσουν την απόδοση των κινητήρων επιτάχυνσης. Όπως λέει ο William Teague, συν-συγγραφέας της μελέτης τού NRL, «στοιχίζει περισσότερο να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα».

Οι αλιευτικές επιχειρήσεις στη Θάλασσα της Ιαπωνίας βασίζονται στις φυσικές ιδιότητες των υδάτων για να αλιεύσουν θερμοευαίσθητα είδη. Η θάλασσα περιλαμβάνει ένα υψηλά παραγωγικό οικοσύστημα που ρυθμίζεται δύσκολα εξαιτίας της ανισοκατανομής των ψαριών. Η κατανόηση της σχέσης μεταξύ της ψυχρής δίνης Ντοκ και των θερμοευαίσθητων ψαριών μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της διαχείρισης της αλιείας τόσο στην Κορέα όσο και στην Ιαπωνία. Κατά τον δεύτερο χρόνο του παραπάνω πειράματος, η ψυχρή δίνη εξέτρεψε το ρεύμα θερμού ύδατος που κατευθύνεται βόρεια και το εμπόδισε να επιστρέψει για 5 μήνες. Κατά τα προηγούμενα έτη, οι ψαράδες έριχναν το φταίξιμο για τα ψυχρά ρεύματα και τις κακές ψαριές στον βαρύ χειμώνα.

Το πώς ακριβώς η δίνη βοηθά ή παρεμποδίζει την πρωτογενή παραγωγή και το αλιευτικό απόθεμα της θάλασσας χρήζει περαιτέρω μελέτης. Αν οι Ιάπωνες και Κορεάτες επιστήμονες συνεχίσουν να ατενίζουν πέρα από τα σύνορά τους, μαζί θα βελτιώσουν τη γνώση της σημαντικής αυτής κοινής πηγής.