|
|
 |
Χάπι άσκησης
|
|
|
|
|
|
|
Ποιος θα έλεγε όχι σε ένα χάπι που θα καταπολεμούσε την πλαδαρότητα του σώματος και θα υποκαθιστούσε την άσκηση; Ενδεχομένως στο μέλλον κάτι τέτοιο να είναι εφικτό, αφού οι ερευνητές έχουν βρει τρόπο για να επιταχύνουν το μεταβολισμό και, κατά συνέπεια, να κρατούν μακριά το παραπανίσιο βάρος ―μέσω της γενετικής αντί του γυμναστηρίου.
Το κλειδί φαίνεται ότι είναι μια πρωτεΐνη που ονομάζεται PRAR-δ. Πριν από μία δεκαετία, ο Ronald M. Evans, του Ινστιτούτου Salk για τις Βιολογικές Μελέτες (Λα Χόια της Καλιφόρνιας), ανακάλυψε ότι η πρωτεΐνη αυτή ρυθμίζει κάποια άλλα γονίδια που εμπλέκονται στη διάσπαση του λίπους. Απέδειξε ότι η ενεργοποίηση της PRAR-δ επιτάχυνε το μεταβολισμό των ζώων βοηθώντας τα να κάψουν περισσότερο λίπος. Στην τελευταία του μελέτη, ο Evans και οι συνεργάτες του από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σεούλ ήθελαν να διαπιστώσουν κατά πόσο η PRAR-δ είχε κάποια μετρήσιμη επίδραση στο βάρος.
Έτσι, προκάλεσαν την παραγωγή περίσσειας PRAR-δ στους μυς ποντικών με μεθόδους της γενετικής μηχανικής. Όταν υπέβαλαν τους ποντικούς σε δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και θερμίδες επί 13 εβδομάδες, τα διαγονιδιακά ζώα κέρδισαν μόλις το ένα τρίτο του βάρους σε σύγκριση με εκείνα της ομάδας ελέγχου που δεν είχαν υποβληθεί σε γενετική τροποποίηση. Επιπλέον, οι ποντικοί που ακολουθούσαν αυτή τη δίαιτα πάχυνσης δεν έγιναν παχύσαρκοι, ακόμα και όταν παρέμεναν τελείως αδρανή.
Για να επιτυγχάνει αυτά τα αξιοσημείωτα μεταβολικά και αντιπαχυντικά αποτελέσματά της, η PRAR-δ προφανώς τροποποιεί τη σύσταση των σκελετικών μυών των ποντικών. Οι μύες αποτελούνται από ίνες ταχείας συστολής, οι οποίες χρησιμοποιούνται κυρίως για γρήγορες κινήσεις και βασίζονται στη διάσπαση του σακχάρου ως καύσιμης ύλης για την παραγωγή ενέργειας, και ίνες βραδείας συστολής, που μετατρέπουν το λίπος σε ενέργεια και είναι υπεύθυνες για την παρατεταμένη δραστηριότητα. Οι διαγονιδιακοί ποντικοί διέθεταν διπλάσια ποσότητα μυών βραδείας συστολής που καίνε το λίπος σε σύγκριση με τα φυσιολογικά ζώα της ομάδας ελέγχου.
Η αύξηση των ινών βραδείας συστολής, που συνήθως συνδέεται με την παρατεταμένη έντονη άσκηση, σήμαινε επίσης μεγαλύτερη αντοχή. Στον τροχό άσκησης των ποντικών, τα διαγονιδιακά ζώα μπορούσαν να τρέξουν 1.800 μέτρα ―δηλαδή, διπλάσια απόσταση από εκείνη που φυσιολογικά τρέχει ένας ποντικός πριν εξαντληθεί― και για μία επιπλέον ώρα από τα συνήθη 90 λεπτά. «Αποκαλούσαμε τους εν λόγω ποντικούς “μαραθωνοδρόμους”, διότι συμπεριφέρονται όπως οι αθλητές που είναι εθισμένοι στη μακρόχρονη άσκηση» λέει ο Evans. Ο ίδιος υποπτεύεται ότι πρέπει να έχουν συμβεί επίσης κάποιες αλλαγές στο καρδιαγγειακό και νευρικό σύστημα των ποντικών, διότι είναι και τα δύο στενά συνδεδεμένα με τους μυς. Πάντως, μέχρι στιγμής δεν έχει διαπιστώσει καμία σοβαρή παρενέργεια από την αυξημένη παραγωγή PRAR-δ.
Παρότι ο Evans αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει ενδεχόμενο κατάχρησης της πρωτεΐνης αυτής από τους αθλητές, πιστεύει ότι η έρευνά του έχει πρακτική αξία καθώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση μεταβολικών νόσων ―συμπεριλαμβανομένης της παχυσαρκίας και των καρδιοπαθειών. Οι ασθενείς που πάσχουν από αυτές τις νόσους συχνά δεν μπορούν να ασκηθούν εξαιτίας του βάρους τους ή άλλων επιπλοκών. «Η εργασία τούτη θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία ενός χαπιού άσκησης το οποίο αποφέρει πολλά από τα οφέλη της άσκησης δίχως την ανάγκη να ιδρώσει κανείς» προβλέπει ο Evans. Μάλιστα, σε ένα άλλο πείραμα χορήγησε σε φυσιολογικούς ποντικούς ένα φάρμακο ονόματι GW501516, το οποίο ενεργοποιεί άμεσα την PRAR-δ. Το φάρμακο προκάλεσε πολλές από τις μεταβολές που παρατηρήθηκαν στο μεταβολισμό και τους μυς των διαγονιδιακών ποντικών ―συμπεριλαμβανομένης και της προστασίας από την αύξηση βάρους.
Η ενδεχόμενη αποτελεσματικότητα ενός τέτοιου χαπιού στον άνθρωπο ίσως διαπιστωθεί νωρίτερα απ’ ό,τι αναμένεται. Ο φαρμακευτικός κολοσσός GlaxoSmithKline εξετάζει τώρα την αποτελεσματικότητα του GW501516 στη βελτίωση των επιπέδων της καλής χοληστερόλης (της HDL) σε παχύσαρκους και διαβητικούς. Η εταιρεία διευκρινίζει ότι δεν έχει μέχρι στιγμής εξετάσει την επίδραση του φαρμάκου στην αντοχή ή το βάρος, αλλά ότι σχεδιάζει να προχωρήσει σε άλλους ελέγχους.
Παρότι η τροποποίηση κάποιων άλλων γονιδίων παρήγαγε ζώα με περισσότερες ίνες βραδείας συστολής, καμία από αυτές τις αλλαγές δεν έχει επιδράσει στο μεταβολισμό όπως η PRAR-δ. «Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προόδου στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο συνδέονται οι μύες με το μεταβολισμό» λέει η Nadia Rosenthal, επί κεφαλής του Προγράμματος Βιολογίας του Ποντικού στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας στη Ρώμη. Η δημιουργία «ποντικών-μαραθωνοδρόμων» φέρνει στο νου την παλιότερη εργασία τής Rosenthal που οδήγησε στη δημιουργία «ποντικών-Σβαρτζενέγκερ», τρωκτικών που έγιναν πολύ μυώδη μετά από γονιδιακή θεραπεία με το γονίδιο μυϊκής ανάπτυξης IGF-1. Στην περίπτωση όμως αυτή, η λήψη τού IGF-1 με τη μορφή χαπιού δεν είχε ανάλογα αποτελέσματα.
Είναι πολύ νωρίς για να θεωρήσουμε την PRAR-δ ως τύπο θεραπείας κατά της παχυσαρκίας, προειδοποιεί ο Paul Root Wolpe, ειδικός σε ζητήματα βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβανίας. Τις πρώτες μέρες της λειτουργικής γονιδιωματικής, πολλά γονίδια και πρωτεΐνες διατυμπανίστηκαν ως η πανάκεια ποικίλων ασθενειών. «Η επιθυμία να βρούμε ένα φάρμακο, πρωτεΐνη ή γονίδιο που θα μας απαλλάξει από κάθε νόσο είναι πολύ παλιά» παρατηρεί ο Wolpe. «Αυτή η επιθυμία παραμένει ίδια εδώ και χιλιάδες χρόνια· αυτό όμως που έχει αλλάξει είναι η τεχνολογία.»
|
|
|
|
|
|
