Εις Μνήμην

Ο Dennis Flanagan, του οποίου η σχεδόν τεσσαρακονταετής θητεία ως διευθυντή σύνταξης του Scientific American μεταμόρφωσε την επιστημονική δημοσιογραφία και κατέστησε εκατομμύρια ώς τότε απληροφόρητων ανθρώπων κοινωνούς των θαυμάτων της επιστήμης, απεβίωσε στις 14 Ιανουαρίου από καρκίνο του προστάτη.

Ο θάνατος του Flanagan ακολουθεί μόλις λίγους μήνες μετά εκείνον του Gerard Piel, του τέως εκδότη και προέδρου του Scientific American. Οι Flanagan και Piel, μαζί με μια μικρή ομάδα επενδυτών, αγόρασαν το περιοδικό το 1947 και το μεταμόρφωσαν από ένα ιδιόμορφο μείγμα επιστήμης, εφευρέσεων και μηχανικών ερασιτεχνικών κατασκευών στην προεξάρχουσα αυθεντική και έγκυρη φωνή για τα διαδραματιζόμενα στους κόλπους της επιστήμης παγκοσμίως. Αμφότεροι αποσύρθηκαν από την ενεργό συμμετοχή τους στο περιοδικό στα μέσα της δεκαετίας του 1980, οπότε και το μεταπώλησαν στους τωρινούς ιδιοκτήτες του, τον εκδοτικό όμιλο Georg von Holtzbrinck.

Ο συνεταιρισμός τους ήταν απότοκος της συνεργασίας τους στο περιοδικό Life τη δεκαετία του 1940. O Flanagan είχε διαδεχθεί τον Piel ως επιστημονικός συντάκτης εκείνου του περιοδικού. Το Scientific American ενσάρκωσε τελικά τον ενθουσιασμό και το όραμα των δύο αντρών για το πώς μπορούσε να είναι ένα σύγχρονο επιστημονικό περιοδικό.

Η φιλοσοφία που διέπνεε τον Flanagan ως συντάκτη ήταν ότι «επιστήμη είναι ό,τι κάνουν οι επιστήμονες», και σε αυτό οφείλεται το ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων του περιοδικού σε κάθε τομέα της ερευνητικής δραστηριότητας. Ίσως η καλύτερη επιβράβευση για την ποιότητα της δουλειάς του ήταν η ρήση που αποδίδεται στον ποιητή Robert Frost: «Υπάρχουν δύο μόνο πραγματικά μεγάλα περιοδικά διανόησης στις ΗΠΑ. Πρώτα, το New Yorker. Αλλά λαμπρότερο, το Scientific American, με την εξαίρετη σύνταξη. Προτιμώ να διαβάζω τις διαφημίσεις του Scientific American παρά τα πιο πολλά από τα άρθρα που φιλοξενούνται αλλού».

Φυλλομετρήστε τα τεύχη των 37 χρόνων που ο Flanagan διετέλεσε συντάκτης του Scientific American και δεν θα βρείτε πουθενά να υπογράφει με το όνομά του. Ο Flanagan δεν έγραψε ποτέ ανοιχτά κανένα άρθρο για τη δική του έκδοση. Ωστόσο, το αλάνθαστο κριτήριό του ως συντάκτη προίκιζε κάθε γραμμή του περιοδικού με σαφήνεια και πνευματικότητα.

Ως συγγραφέας, ο Flanagan είναι περισσότερο γνωστός για το βιβλίο του Flanagan’s Version, μια συλλογή στοχασμών του γύρω από την επιστήμη που συνδυάζουν την κατατοπιστική παρουσίαση, την αφήγηση και την ανεκδοτολογία, ένα βιβλίο στο οποίο με πολύ όμορφο τρόπο μεταφέρει τη γοητεία που του προκαλούσε ο φυσικός κόσμος και η εφευρετικότητα των ερευνητών του.

Μια ιστορία με πρωταγωνιστή τον Flanagan από το παραπάνω βιβλίο αναφέρεται στο περιστατικό της συνάντησής του με την κριτικό κινηματογράφου Pauline Kael σε μια επίσημη συνεστίαση, όπου την επέκρινε επειδή υπερηφανευόταν ότι δεν γνώριζε τίποτα για την επιστήμη. Λέγεται πως η Kael απαντώντας του τον αποκάλεσε «μεροκαματιάρη γραφιά της Αναγέννησης».

«Επρόκειτο για φιλική προσβολή, οπότε γέλασα με την καρδιά μου» έγραψε ο Flanagan. «Κι όμως, μου αρέσει η ιδέα να θεωρούμαι μεροκαματιάρης γραφιάς της Αναγέννησης. Αν οι ταφόπετρες ήταν ακόμα της μόδας, θα ήθελα να μου σκάλιζαν αυτές τις λέξεις κάτω από το όνομά μου. Στην εποχή της εξειδίκευσης, οι άνθρωποι καυχώνται όταν είναι σε θέση να κάνουν ένα πράγμα καλά· όμως, αν οι γνώσεις τους περιορίζονται μόνο σε αυτό, τότε χάνουν όλα τα άλλα που έχει να προσφέρει η ζωή».

Ο Flanagan δεν έχασε ποτέ τίποτα.

Επιστημονικά Νέα - Μάϊος, 2005