Οι αρχαιολόγοι θεωρούσαν παραδοσιακά ότι ο Homo sapiens απέκτησε σύγχρονο νου γρήγορα και πρόσφατα κάποια στιγμή 50.000 χρόνια πριν, περισσότερο από 100.000 χρόνια μετά την ανάδυση της σύγχρονης ανθρώπινης ανατομίας. Νέες ανακαλύψεις στην Αφρική παρέχουν ενδείξεις ότι πολλά στοιχεία της σύγχρονης ανθρώπινης συμπεριφοράς μπορεί να ανάγονται σε πολύ παλαιότερες εποχές. Από τα ευρήματα αυτά συνάγεται ότι το είδος μας διέθετε ευθύς εξαρχής «κοφτερό μυαλό», αλλά εκμεταλλεύτηκε αυτή τη δημιουργικότητά του με τρόπους αρχαιολογικά διακριτούς μόνο όταν του παρείχε επιπρόσθετα πλεονεκτήματα —για παράδειγμα, όταν αυξήθηκε ο πληθυσμός του. Ο H. sapiens ίσως δεν ήταν ο μόνος ανθρωπίδης με τόσο προηγμένες γνωστικές ικανότητες: από μερικά τεχνουργήματα συνάγεται ότι και ο άνθρωπος του Νεάντερταλ ήταν εξίσου χαρισματικός.
