|
|
 |
Πατούν πόδι
|
|
|
|
|
|
|
Αποτελούν τα πιο υποβλητικά αποτυπώματα ποδιού προγόνων του ανθρώπου που βρέθηκαν ποτέ· μια σειρά από πατημασιές οι οποίες αποτυπώθηκαν πάνω σε φρεσκοπεσμένη ηφαιστειακή στάχτη πριν από περίπου 3,6 εκατομμύρια χρόνια σε μια περιοχή στην οποία σήμερα εκτείνεται το Λαετόλι της Τανζανίας ―30 μίλια νότια του Όλντουβαϊ. Τα ίχνη στο Λαετόλι ανακαλύφθηκαν το 1978 από μια ομάδα επί κεφαλής της οποίας ήταν η Mary Leakey, και οδήγησαν στην εντυπωσιακή αποκάλυψη ότι οι άνθρωποι περπατούσαν όρθιοι πολύ πριν από τη χρονολογικά τεκμηριωμένη ικανότητά τους να κατασκευάζουν εργαλεία ή από την εξέλιξη μεγάλων εγκεφάλων. Επιπλέον, το εύρημα προκάλεσε και έριδες: Τα πάντα έχουν αποτελέσει αντικείμενο συζητήσεων, όπως από το πόσα άτομα περπάτησαν και άφησαν εκεί τα ίχνη τους μέχρι και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος συντήρησής τους χάριν των μελλοντικών γενεών. Οι ειδικοί, ωστόσο, συμφωνούν ότι τα ίχνη πιθανόν να ανήκουν σε μέλη του είδους Australopithecus afarensis, του ανθρωπίδη που αντιπροσωπεύεται από το διάσημο απολίθωμα της Λούσυ. Σήμερα, νεότερη έρευνα θέτει υπό αμφισβήτηση ακόμη και αυτό το τελευταίο συμπέρασμα.
Η υπόθεση ότι ο Α. afarensis ευθύνεται για την αποτύπωση των ιχνών στο Λαετόλι βασίζεται στο γεγονός ότι είναι γνωστά απολιθώματα του είδους στην τοποθεσία αυτή, και στο ότι η μόνη διαθέσιμη ανασυγκρότηση του άκρου ποδιού αυτού του ανθρωπίδη είναι συμβατή με τη μορφολογία που ολοφάνερα συνάγεται από τις πατημασιές. Εντούτοις, σε μια παρουσίαση που έλαβε χώρα στη συνάντηση της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσικής Ανθρωπολογίας τον περασμένο Απρίλιο, ο William E.H. Harcourt-Smith, του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, και ο Charles E. Hilton, του Πανεπιστημίου Western Michigan, διαφώνησαν με τον τελευταίο ισχυρισμό.
Τα αποτυπώματα δείχνουν ότι οποιοσδήποτε κι αν τα άφησε, τα άκρα πόδια του διέθεταν κάποια ανθρωπόμορφη καμάρα, ενώ ακριβώς τέτοια καμάρα επιδεικνύει και το ανασυγκροτημένο άκρο πόδι τού A. afarensis. Μέχρις εδώ, όλα καλά. Το πρόβλημα όμως, λένε οι Harcourt-Smith και Hilton, έγκειται στο ότι στην πραγματικότητα η ανασυγκρότηση βασίστηκε σε ένα συνονθύλευμα οστών ηλικίας 3,2 εκατομμυρίων ετών από τον Α. afarensis και 1,8 εκατομμυρίων ετών από τον Homo habilis. Μάλιστα, μερικά από τα οστά που χρησιμοποιήθηκαν για να προσδιοριστεί αν πράγματι το άκρο πόδι διέθετε ή δεν διέθετε την επίμαχη καμάρα ―τα λεγόμενα σκαφοειδή οστά― προέρχονταν από τον Homo habilis και όχι από τον Α. afarensis.
Προκειμένου να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα του Λαετόλι, οι ερευνητές πρώτα συνέκριναν τις περπατησιές σύγχρονων ανθρώπων πάνω σε άμμο με δύο ομάδες από τα απολιθωμένα ίχνη. Από την ανάλυση επιβεβαιώθηκε ότι οι αρχαίες πατημασιές αφέθηκαν από δίποδα άτομα που βάδιζαν με μεγάλα βήματα, σχεδόν όπως και οι σύγχρονοι άνθρωποι. Στη συνέχεια, η ομάδα εξέτασε εξονυχιστικά σκαφοειδή οστά τού A. afarensis, του H. habilis, χιμπαντζήδων και γοριλών. Οι διαστάσεις των σκαφοειδών τού H. habilis ενέπιπταν στο εύρος μεγέθους των σύγχρονων ανθρώπων. Αντιθέτως, το σκαφοειδές τού A. αfarensis έμοιαζε με εκείνο των πλατυπόδαρων ανθρωποειδών πιθήκων, οπότε ήταν απίθανο το άκρο πόδι τού εν λόγω ανθρωπίδη να σχημάτιζε καμάρα σαν τη δική μας. Έτσι, αναφέρουν οι ερευνητές, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο A. afarensis δεν βάδιζε όπως εμείς ή, κατ’ επέκταση, όπως οι ανθρωπίδες στο Λαετόλι.
Σύμφωνα με τον ειδικό στη δίποδη βάδιση C. Owen Lovejoy, του Πολιτειακού Πανεπιστημίου τού Κεντ, άλλα χαρακτηριστικά στο άκρο πόδι των αυστραλοπιθήκων― όπως το μεγάλο δάχτυλο που παρατάσσεται με τα υπόλοιπα αντί να είναι αντιτακτό σε αυτά― υποδεικνύουν ότι όντως διέθετε καμάρα. Πάντως, ακόμη κι αν δεν σχημάτιζε, διατείνεται ο Lovejoy, αυτό δεν θα σήμαινε ότι ο A. afarensis ήταν ανίκανος να περπατά με έναν ανθρωποειδή τρόπο βάδισης. «Πολλοί σύγχρονοι άνθρωποι έχουν πλατυποδία» παρατηρεί. «Παρουσιάζουν μεγαλύτερη τάση για κακώσεις, μιας και δεν διαθέτουν την καμάρα με την ιδιότητα να απορροφά ενέργεια· περπατούν εντούτοις τελείως φυσιολογικά.»
Από τη μεριά τους, οι Harcourt-Smith και Hilton σημειώνουν ότι, προκειμένου να επιβεβαιωθούν αυτά τα προκαταρκτικά ευρήματα, είναι αναγκαίο να ανασυγκροτηθεί εκ νέου το άκρο πόδι τού A. afarensis αποκλειστικά από απομεινάρια οστών τού A. afarensis. Σε ό,τι αφορά την ταυτοποίηση του πραγματικά υπευθύνου για τα ίχνη στο Λαετόλι, αν δεν ήταν ο A. afarensis, τότε θα μπορούσε να είναι και ο ελάχιστα γνωστός A. anamensis. Το πιθανότερο ωστόσο είναι, εικάζει ο Harcourt-Smith, τις πατημασιές να τις άφησε κάποιο είδος που δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί.
|
|
|
|
|
|
