Αριθμοί

Με αφετηρία τη δεκαετία τού 1980, το μέσο βάρος των Αμερικανών άρχισε να αυξάνεται δραματικά, ώσπου το 2003 πλέον το 31% να χαρακτηρίζονται ως παχύσαρκοι. Παρόλο που υπάρχουν διαφωνίες για τις αιτίες τούτης της επιδημίας, οι ερευνητές έχουν ενοχοποιήσει τέσσερις τουλάχιστον νέες εξελίξεις. Η πρώτη είναι η μικρότερη ενέργεια που αρχίσαμε να δαπανάμε στον 20ό αιώνα, με την εισαγωγή του αυτοκινήτου στην καθημερινότητα και με την αντικατάσταση πολλών επαγγελμάτων γαλάζιου κολάρου (υψηλής ενεργειακής δαπάνης) με απασχολήσεις λευκού κολάρου (χαμηλής ενεργειακής δαπάνης). Η δεύτερη σχετίζεται με την ευζωία των Αμερικανών, την αυξανόμενη οικονομική ευχέρειά τους να αγοράσουν περισσότερη και καλύτερης ποιότητας τροφή. Ο τεχνολογικός μετασχηματισμός της βιομηχανίας τροφίμων αποτελεί την τρίτη εξέλιξη, καθώς στην αγορά διατέθηκαν φτηνά, εύκολα στην κατανάλωση, νόστιμα, αλλά και υψηλής θερμιδικής αξίας τρόφιμα. Η τελευταία εξέλιξη αφορά τη φθίνουσα συχνότητα του παρατεταμένου θηλασμού των βρεφών, ο οποίος μειώνει τις πιθανότητες που έχει ένα άτομο να γίνει παχύσαρκο αργότερα στη ζωή του.

Ως συνέπεια των παραπάνω αλλαγών, το μέσο βάρος των Αμερικανών αυξήθηκε. Επειδή όμως τα προηγούμενα χρόνια πολλοί Αμερικανοί ήταν ελλιποβαρείς, η επιδημία παχυσαρκίας δεν έγινε φανερή έως τη δεκαετία τού 1980, όταν δηλαδή οι ιστορικές αυτές μεταβολές καταφανώς προσέγγισαν την «κρίσιμη μάζα». Η κατανάλωση λιπαρών με την καθημερινή διατροφή δεν έχει παίξει σοβαρό ρόλο. Παρόλο που οι κλινικές δοκιμές έχουν δείξει ότι η μείωση της πρόσληψης λιπαρών οδηγεί σε μείωση του βάρους, στην πραγματικότητα η μέση ποσότητα λιπαρών που καταναλώνεται έχει λιγοστέψει κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Με την παχυσαρκία σχετίζεται και η πολύωρη τηλοψία από τα παιδιά· δεν έχει βρεθεί όμως αποδεδειγμένη αιτιακή σχέση. Η μείωση του καπνίσματος και τα γεύματα έξω από το σπίτι έχει επίσης θεωρηθεί ότι συμβάλλουν επίσης ―τα εστιατόρια κατά κανόνα σερβίρουν τεράστιες μερίδες―, αλλά τα στοιχεία παραμένουν αντιφατικά.

Η τάση για παχυσαρκία ελαττώνεται πάντως όσο αυξάνεται το εισόδημα· οι ευκατάστατοι Αμερικανοί συνήθως είναι λεπτοί, ακολουθώντας τη μόδα. Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη τάση προς την παχυσαρκία καθώς κινούνται λιγότερο και επειδή πολλές δεν μπορούν να επιστρέψουν στο προ της κύησης βάρος τους. Η διαφορά εισοδήματος είναι πιθανότατα η εξήγηση για τη μεγαλύτερη συχνότητα παχυσαρκίας μεταξύ των Αμερικανών αφρικανικής και μεξικανικής καταγωγής απ’ ό,τι μεταξύ λευκών, παρόλο που γενετικοί και πολιτισμικοί παράγοντες μπορεί επίσης να ασκούν επίδραση. Κάποια ερευνητικά δεδομένα, για παράδειγμα, δείχνουν ότι η παχυσαρκία είναι κοινωνικώς πιο αποδεκτή ανάμεσα στους μαύρους απ’ ό,τι ανάμεσα στους λευκούς.

Από τις ΗΠΑ ξεκίνησε μια τάση που εξελίσσεται σε πανδημία παχυσαρκίας ανά τον κόσμο. Και άλλα ανεπτυγμένα κράτη ακολούθησαν παρόμοια διαδρομή, κανένα όμως δεν έχει φτάσει στα αμερικανικά επίπεδα. Το μέσο βάρος αυξάνει με ταχείς ρυθμούς και στις υπό ανάπτυξη χώρες. Η αυξημένη συχνότητα παχυσαρκίας στον πληθυσμό προοιωνίζει το ξέσπασμα μιας πανδημίας χρόνιων νοσημάτων, ιδιαίτερα δε διαβήτη τύπου 2.

Επιστημονικά Νέα - Μάρτιος, 2006