Φεβρουάριος 2007
7,50 € 
Επιλογή Τεύχους


Υπάρχει επανάσταση;
Μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη είναι ότι οι υπολογιστές, το Διαδίκτυο, η νανοτεχνολογία, η εμβιομηχανική, και παρόμοια επιτεύγματα αντιπροσωπεύουν θεμελιώδη αλλαγή στις ανθρώπινες σχέσεις. Μάλιστα, αυτές οι πρόσφατες ανακαλύψεις μερικές φορές χαιρετίζονται ως η «τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση». Η πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση ―που χοντρικά έλαβε χώρα μεταξύ των δεκαετιών τού 1770 και του 1870― ανέδειξε την κατασκευή της ατμομηχανής, του ατμόπλοιου, του σιδηροδρόμου, του τηλεγράφου, του βαμβακοσυλλέκτη, και του αρότρου από σκληρυμένο χάλυβα. Κατά τη δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση ―μεταξύ των δεκαετιών τού 1870 και του 1920― ανακαλύφθηκε το τηλέφωνο, ο κινητήρας εσωτερικής καύσης και ο ηλεκτρικός λαμπτήρας, καθώς και η μικροβιακή θεωρία των ασθενειών, ο κινηματογράφος, και το ραδιόφωνο.

Η πρώτη και η δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση επέφεραν τεράστια βελτίωση στην αγροτική παραγωγικότητα, απελευθερώνοντας με αυτό τον τρόπο ένα συνεχώς αυξανόμενο τμήμα του εργατικού δυναμικού, το οποίο μπόρεσε να απασχοληθεί σε άλλα επαγγέλματα. Με την εξάλειψη των αγροτικών ασχολιών ως κύριας απασχόλησης, όπως φαίνεται στο διάγραμμα, αυτές οι ανακαλύψεις οδήγησαν τελικά στην απελευθέρωση των σεξουαλικών ηθών και τη χειραφέτηση των γυναικών. Οι αγροτικές κοινωνίες χρειάζονται την παιδική εργασία, και έτσι ο δείκτης δημογραφικής γονιμότητας είναι πολύ σημαντικό ζήτημα: Οτιδήποτε έρχεται σε αντίθεση με την τεκνοποίηση, όπως διαζύγια, ομοφυλοφιλία και αμβλώσεις, αποδοκιμάζεται έντονα.

Στις βιομηχανικές κοινωνίες, καθώς η βρεφική και η παιδική θνησιμότητα μειώνονται, αυτά τα ταμπού εξασθενούν αποδεσμεύοντας τις γυναίκες από την πίεση της αναπαραγωγής. Ο γάμος καθυστερεί, καθώς δίνεται προτεραιότητα στην ανώτερη εκπαίδευση. Όλο και περισσότερες γυναίκες καταλαμβάνουν θέσεις που παλιά κατείχαν μόνο άντρες. Οι ηθικές αναστολές για τις προγαμιαίες σεξουαλικές σχέσεις αρχίζουν να σβήνουν ―φαινόμενο που παρουσιάστηκε πριν ακόμα κάνει την εμφάνισή του το αντισυλληπτικό χάπι τη δεκαετία τού 1960. Ωστόσο, τίποτε που να μπορεί να συγκριθεί με αυτές τις αλλαγές δεν έχει συμβεί ως αποτέλεσμα των ανακαλύψεων που έλαβαν χώρα στο τέλος του 20ού αιώνα.

Ακόμα, η δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση οδήγησε σε πολλές εξελίξεις τις οποίες η λεγόμενη τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση δεν έχει καταφέρει να συναγωνιστεί. Η δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση δημιούργησε το σύγχρονο υγειονομικό σύστημα, εξαφανίζοντας τις πνιγμένες στην αιθάλη και τα σκουπίδια πόλεις τού 1870, όπου δεν υπήρχε δυνατότητα ψύξης των τροφών και ελάχιστα σπίτια διέθεταν παροχή νερού. Όχι μόνο δημιούργησε τα σύγχρονα προάστια, αλλά οδήγησε στο σχηματισμό δύο νέων κοινωνικών τάξεων. Οι ανακαλύψεις που έγιναν στο τέλος του 20ού αιώνα δεν έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν μια νέα κοινωνική τάξη, αλλά απλώς πρόσθεσαν μερικές βαθμίδες στην ήδη υπάρχουσα καπιταλιστική.