|
|
 |
Κατά διαόλου
|
|
|
|
|
|
|
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών, ένα είδος μεταδοτικού και θανατηφόρου καρκίνου έχει αποδεκατίσει τον πληθυσμό των διαβόλων της Τασμανίας. Φλυκταινώδεις όγκοι, που μολύνονται με μαλακές προνύμφες εντόμων, παραμορφώνουν τα πρόσωπά τους, με συνέπεια να πέφτουν τα δόντια τους. Έτσι οι διάβολοι λιμοκτονούν, αλλά μόνο αφού έχουν μεταδώσει τον ογκογόνο ιό. Ανησυχώντας ότι η νόσος μπορεί να αφανίσει το είδος, ειδικοί σχεδιάζουν ήδη πιθανές λύσεις για την ανάκαμψή του.
Αυτά τα σαρκοφάγα μαρσιποφόρα θηλαστικά, που θυμίζουν μικρούς μαύρους σκύλους με άσπρες κηλίδες, ζούσαν κάποτε στην ηπειρωτική Αυστραλία, αλλά σήμερα βρίσκονται μόνο στο ακριτικό νησί της Τασμανίας. Οι διάβολοι, καθότι αδηφάγοι, χαρακτηρίζονται από το ανατριχιαστικό τους γρύλισμα και την εκπληκτική δύναμη των σαγονιών που χρησιμοποιούν για να καταβροχθίζουν ολόκληρα κουφάρια ζώων.
Το 1996 άρχισαν να εμφανίζονται διάβολοι με κακοήθεις όγκους στη βορειοανατολική Τασμανία. Η καρκινική νόσος του προσώπου του διαβόλου (DFTD), όπως ονομάστηκε, εξαπλώθηκε ραγδαία και σήμερα καλύπτει το 56% της Τασμανίας. «Στις περιοχές όπου η νόσος δρα εδώ και κάποια χρόνια, έχουμε παρατηρήσει μείωση του πληθυσμού κατά 80%», σχολιάζει η Menna Jones, βιολόγος του Υπουργείου Πρωτογενούς Βιομηχανίας και Υδάτων (DPIW) της Πολιτείας της Τασμανίας. «Δεν υπάρχει καμία ανάκαμψη του πληθυσμού· δεν υφίσταται καμία αντίσταση. Τα ζώα που ξεπερνούν την ηλικία των 2 ετών είναι ελάχιστα». Οι διάβολοι της Τασμανίας συνήθως ζουν από 6 μέχρι 8 χρόνια.
Η συμπεριφορά των ίδιων των ζώων συνεισφέρει στην εξάπλωση της DFTD: Όταν κατά τη διάρκεια των καβγάδων τους ―που θυμίζουν κάτι από τους χορούς των δερβίσηδων― μάχονται και δαγκώνονται για τροφή και συντρόφους, οι νοσούντες διάβολοι μεταδίδουν καρκινικά κύτταρα στους αντιπάλους τους.
Οι επιστήμονες αρχικά υποψιάστηκαν ότι η νόσος οφείλεται στη δράση ενός ιού, αλλά δεν κατάφερναν να τον απομονώσουν. Τότε όμως, η Anne-Maree Pearse τού DPIW ανακάλυψε τυχαία ότι το DNA των διαβόλων περιέχει 14 ζεύγη χρωμοσωμάτων, αλλά τα καρκινικά τους κύτταρα είχαν μόνο 13 ―και σε όλα τους υπήρχαν ταυτόσημες χρωμοσωματικές αναδιατάξεις. Οι κακοήθεις όγκοι συνήθως εμφανίζουν γενετική αλλοίωση, όμως οι ταυτόσημες αναδιατάξεις είναι σχεδόν αδύνατες. Ως πιθανότερη εξήγηση προβάλλεται ότι δημιουργήθηκε μια λοιμώδης καρκινική κυτταρική σειρά σε ένα ζώο, η οποία και εξαπλώθηκε.
Με τον πληθυσμό των ζώων να μειώνεται δραματικά και τις επιστημονικές απαντήσεις να καθυστερούν, οι βιολόγοι διατήρησης προετοιμάζονται για τα χειρότερα. Το 2006, το κράτος χαρακτήρισε το είδος ευάλωτο σε εξαφάνιση, και έστειλε 47 υγιείς διαβόλους σε ζωολογικά πάρκα της ηπειρωτικής Αυστραλίας, στο πλαίσιο του προγράμματος Ark ―μια προσπάθεια συντήρησης της γενετικής ποικιλότητας των διαβόλων του νησιού για την υπό αιχμαλωσία αναπαραγωγή τους.
Μία απομονωμένη χερσόνησος έκτασης 350 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη νοτιοανατολική Τασμανία ίσως παίξει κρίσιμο ρόλο στην ανάκαμψη του πληθυσμού. Το νησί φιλοξενούσε κάποτε τους πιο αδίστακτους κακοποιούς του κόσμου· εκπαιδευμένα σκυλιά, φράχτες και ένοπλοι φρουροί απέτρεπαν τη δραπέτευση των φυλακισμένων. Αυτό το σχέδιο απομόνωσης ίσως βοηθήσει να κρατηθούν οι υγιείς διάβολοι μακριά από τους άρρωστους. Ερευνητές σχεδιάζουν την κατασκευή μιας γέφυρας πάνω από το μοναδικό σημείο πρόσβασης της χερσονήσου, η οποία θα περιλαμβάνει υδάτινους πίδακες, προβολείς, και την τοποθέτηση ειδικής σχάρας που επιτρέπει τη διέλευση οχημάτων αλλά όχι ζώων, ώστε θα είναι αδύνατο να τη διασχίσουν οι διάβολοι.
Έρευνες προτείνουν και άλλες στρατηγικές για την καταπολέμηση της DFTD. H Jones επιβλέπει ένα πείραμα στο οποίο μελετάται κατά πόσο η απομόνωση των προσβεβλημένων διαβόλων από τον πληθυσμό μπορεί να βραδύνει την εξάπλωση του καρκίνου. Τα αποτελέσματα του πρώτου έτους είναι ελπιδοφόρα. «Έχουμε δείξει ότι η καταστολή της νόσου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επιβραδύνει την εξάπλωση της νόσου και να αποτρέψει την περαιτέρω μείωση του πληθυσμού», εξηγεί η Jones.
Η Jones παραδέχεται ότι παρά τις ελλιπείς πληροφορίες, οι βιολόγοι είναι υποχρεωμένοι να ενεργήσουν άμεσα. Η εξαφάνιση των διαβόλων μπορεί να επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις στο οικοσύστημα της Τασμανίας ―ειδικά αφότου κάποιος πρόσφατα εισήγαγε σε αυτό την κόκκινη αλεπού, ένα σαρκοβόρο που έχει ήδη αφανίσει κάποια τοπικά είδη. Η παρουσία των διαβόλων διατηρεί, μέσω του ανταγωνισμού, τον αριθμό των αλεπούδων σε χαμηλότερα επίπεδα, καθότι κατέχουν τον ίδιο θώκο.
Δεν φαίνεται να υπάρχει σήμερα κάποια θαυματουργή λύση για τη διάσωση του διαβόλου της Τασμανίας. Οι βιολόγοι αδυνατούν προς το παρόν να ανιχνεύσουν την DFTD πριν από την παρουσία της. Αλλά με εκατομμύρια δολάρια να διοχετεύονται προς την έρευνα, ο διάβολος της Τασμανίας ίσως καταφέρει να επιβιώσει.
|
|
|
|
|
|
