|
|
 |
Έλλειψις χρημάτων...
|
|
|
|
|
|
|
Μολονότι μια απόσταση της τάξεως των 14 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον Ήλιο θα θεωρούνταν ασφαλής ―τόσο απέχει το διαστημικό σκάφος Voyager 1 που ήδη έχει φτάσει μακρύτερα από οποιοδήποτε άλλο δημιούργημα του ανθρώπου―, κάτι τέτοιο δεν ισχύει όταν πρόκειται για τη μάχαιρα των οικονομικών περικοπών τής NASA. Η πρόσφατη στροφή τής εν λόγω υπηρεσίας στις επανδρωμένες εξερευνήσεις ―περιλαμβανομένης και της εκ νέου ανάληψης επιχειρησιακής δράσης από το διαστημικό λεωφορείο που προγραμματίζεται για το εγγύς μέλλον― έχει ως αποτέλεσμα την αφαίρεση κονδυλίων από προγράμματα μη επανδρωμένων δορυφόρων που μελετούν τη Γη, τον Ήλιο και τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος.
Πέραν της διάθεσης του 40% του ύψους 16,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων προϋπολογισμού της στα προγράμματα του διαστημικού λεωφορείου και του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS), η NASA προτίθεται να διαθέσει 753 εκατομμύρια δολάρια για το σχεδιασμό του Επανδρωμένου Οχήματος Εξερεύνησης (CEV), μέσω του οποίου θα τίθενται οι αστροναύτες σε τροχιά μετά τον παροπλισμό του διαστημικού λεωφορείου το 2010. Για να συμβάλει στη χρηματοδότηση αυτού του εγχειρήματος, η υπηρεσία προέτρεψε τον Τομέα της επί του Συστήματος Γης- Ήλιου ―ο οποίος διαχειρίζεται τα Voyager 1 και 2 μαζί και με δεκάδες άλλες διαστημικές βολίδες που έχουν ολοκληρώσει την κύρια αποστολή τους, αλλά εξακολουθούν να μας αποστέλλουν πολύτιμα δεδομένα― να προβεί σε μεγάλες περικοπές. Συνεπεία της εντολής να περικόψει 20 από τα συνολικά 75 εκατομμύρια δολάρια από τον προϋπολογισμό των αποστολών που διαχειρίζεται, ο παραπάνω τομέας πρόκειται να συγκαλέσει το ερχόμενο φθινόπωρο μια αναθεωρητική σύσκεψη για να αποφασιστεί ποιο σκάφος πρέπει να θυσιαστεί. Μεταξύ των πιθανών θυμάτων συγκαταλέγονται δορυφορικά ηλιακά παρατηρητήρια (όπως τα Ulysses και TRACE), καθώς και διαστημικές βολίδες που μελετούν τον διαστημικό καιρό γύρω από τη Γη (όπως οι Polar, FAST, Geotail και Wind). Για να παρατείνει τη λειτουργία των σκαφών αυτών μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών της σύσκεψης, η NASA καθυστερεί τη χρηματοδότηση ερευνητικών προτάσεων για ανάλυση των δεδομένων των παραπάνω αποστολών.
Ο μεγαλύτερος σάλος πάντως προκλήθηκε για τα Voyager. Οι δίδυμες διαστημικές βολίδες, που εκτοξεύτηκαν το 1977, εξερεύνησαν τον Δία, τον Κρόνο, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα, ενώ μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν έως ότου καταναλώσουν όλα τους τα καύσιμα ―το πλουτώνιό τους, δηλαδή―, κάτι που αναμένεται να συμβεί σε περίπου 15 χρόνια από σήμερα. Το 2002, το Voyager 1 κατέγραψε μια αιφνίδια, αλματώδη αύξηση στον αριθμό σωματιδίων που ανίχνευε. Πιθανότατα τότε το σκάφος διέσχιζε το ηλιοσφαιρικό κρουστικό κύμα, το τυρβώδες σύνορο όπου ο ηλιακός άνεμος αρχίζει να αναμειγνύεται με τη μεσοαστρική ύλη. Η βολίδα μάς προσέφερε πρόσφατα νέες ενδείξεις ανάλογων τυρβωδών φαινομένων, οπότε οι επιστήμονες του προγράμματος διατείνονται ότι η άμεση ακύρωση του ύψους 4,2 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως προγράμματος θα συνιστούσε πραγματικά αψυχολόγητη ενέργεια. Όπως δηλώνει ο Σταμάτης Κριμιτζής, επί κεφαλής της ερευνητικής ομάδας του ανιχνευτή σωματιδίων χαμηλής ενέργειας του Voyager, «είναι σαν ο Κολόμβος να έχει μόλις αντικρίσει στεριά και να γυρίσει και να πει: “Ωραία, πάμε τώρα πάλι πίσω”».
Αλλά και οι μετεωρολόγοι και οι γεωλόγοι έχουν εξεγερθεί και αυτοί. Τον Απρίλιο [2005], μια αναφορά του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας (NRC) των ΗΠΑ διακήρυττε ότι το σύστημα δορυφόρων τής NASA που εποπτεύουν τη Γη «βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης». Γύρω στις έξι αποστολές έχουν ακυρωθεί, περικοπεί δραστικά ή καθυστερήσει. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις, υπάρχει ο κίνδυνος οι περικοπές να οδηγήσουν στη δημιουργία κενών στα περιβαλλοντικά αρχεία που η ΝASA συγκροτεί επί σειρά δεκαετιών. Για παράδειγμα, η υπηρεσία σκόπευε αρχικά να εκτελέσει το πρόγραμμα Landsat Data Continuity Mission που επρόκειτο να διαδεχθεί εκείνο του γερασμένου δορυφόρου Landsat 7, ο οποίος καταγράφει τα πάντα, από την επιτελούμενη αποδάσωση στους τροπικούς ως την αποσύνθεση του παγετωνικού καλύμματος της Ανταρκτικής. Ωστόσο, τώρα η NASA σχεδιάζει να κατασκευάσει μόνο τους απεικονιστές τού Landsat και να τους τοποθετήσει στους μετεωρολογικούς δορυφόρους που διαχειρίζεται η Εθνική Διεύθυνση Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) των ΗΠΑ. Η καθυστέρηση θα δημιουργήσει αναμφισβήτητα κενό στα αρχεία δεδομένων ―ο Landsat 7, ο οποίος εκτοξεύθηκε το 1999, ήδη παραπαίει, ενώ ο πρώτος από τους δορυφόρους τής NOAA αναμένεται να εκτοξευθεί το νωρίτερο το 2009. Επιπλέον, όμως, οι ερευνητές εφιστούν την προσοχή στο ότι οι δορυφόροι τής ΝΟΑΑ θα είναι ογκώδεις και γι’ αυτό επιρρεπείς στις δονήσεις, κάτι που μπορεί τελικά να μειώσει δραματικά την ποιότητα των εικόνων τού Landsat.
Οι περικοπές στον προϋπολογισμό, όμως, επιβραδύνουν και την προσπάθειά μας να κατανοήσουμε την επιτελούμενη αλλαγή του κλίματος. Το μέλλον της αποστολής Glory, χάρη στην οποία θα μετρούσαμε για πρώτη φορά την αιθάλη και τη σκόνη σε παγκόσμια κλίμακα για να προσδιορίσουμε τον αντίκτυπό τους στο κλίμα, είναι αυτή τη στιγμή αβέβαιο. Τα όργανά της ίσως μεταφερθούν σε έναν από τους δορυφόρους τής NOAA. «Δεν είναι σωστό να αναβάλλονται όλα αυτά τα προγράμματα» δηλώνει ο Richard A. Anthes, ειδικός στους τυφώνες και συμπροεδρεύων στην επιτροπή τού NRC. «Δεν έχουμε την πολυτέλεια να σταματήσουμε να μελετάμε τη Γη.»
Η επιστημονική κοινότητα εναποθέτει φανερά τις ελπίδες της στον νέο διευθυντή της NASA, τον Mike Griffin, για να ακυρώσει μερικές από τις περικοπές σε ερευνητικές αποστολές. Προτού αναλάβει την υψηλότερη θέση στην υπηρεσία, ο Griffin διηύθυνε τον διαστημικό τομέα του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Ο Σταμάτης Kριμιτζής, ο οποίος κατείχε την ίδια θέση ακριβώς πριν από τον Griffin, εμπιστεύεται το συνάδελφό του: «Γνωρίζω τον Griffin ―μου έδωσε την απαραίτητη συνέντευξη όταν ήταν υποψήφιος για τη θέση» δηλώνει. «Είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι θα πράξει το σωστό.»
|
|
|
|
|
|
