|
|
 |
Η ανατολή των ερυθρών αστέρων
|
|
|
|
|
|
|
Όπως γνωρίζει κάθε λάτρης των κόμικς, ο Σούπερμαν γεννήθηκε στον πλανήτη Κρύπτον, ο οποίος βρισκόταν σε τροχιά γύρω από έναν ερυθρό αστέρα. Οι επιστήμονες ανακαλύπτουν τώρα ότι ο μύθος τού Σούπερμαν ενδεχομένως ενέχει ψήγματα αληθείας: τα πιθανότερα μέρη για να βρεθεί ζωή στον Γαλαξία μας θα μπορούσαν να είναι σε πλανήτες που περιφέρονται γύρω από τα μικρά, αλλά πολύ συνηθισμένα, άστρα που λέγονται ερυθροί νάνοι.
Τον Ιούνιο [2005], οι αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν το πραγματικό ταίρι του πλανήτη Κρύπτον, έναν πλανήτη που περιφέρεται γύρω από τον ερυθρό νάνο Gliese 876, περίπου 15 έτη φωτός από τον Ήλιο μας. Παρότι οι αστρονόμοι είχαν και προηγουμένως διακρίνει δύο άλλους πλανήτες να κινούνται γύρω από τον Gliese 876, η ανίχνευση του τρίτου αυτού σώματος έγινε πρωτοσέλιδο εξαιτίας της μεγάλης ομοιότητάς του με τη Γη. Σχεδόν όλοι οι πλανήτες που έχουν βρεθεί έως τώρα έξω από το ηλιακό μας σύστημα είναι αέριοι γίγαντες, συγκρίσιμοι σε μέγεθος με τον Δία ή τον Ποσειδώνα. Εντούτοις, ο νεοανακαλυφθείς κόσμος είναι κατά πάσαν πιθανότατα ένα βραχώδες σώμα, μόλις δύο φορές περίπου μεγαλύτερο της Γης.
Οι ερυθροί νάνοι, γνωστοί επίσης και ως νάνοι φασματικού τύπου Μ, ή απλώς νάνοι Μ, έχουν μάζα λιγότερη από τη μισή μάζα του Ήλιου και είναι εκατοντάδες φορές αμυδρότεροι. Οι επιστήμονες καιρό τώρα αμφέβαλλαν για το ότι θα μπορούσε να γεννηθεί ζωή κοντά σε τέτοια αμυδρά άστρα, καθότι η «ζώνη της Χρυσομαλλούσας» ―η κατοικήσιμη ζώνη γύρω από ένα άστρο που δεν είναι ούτε πολύ ζεστή ούτε πολύ κρύα, ώστε να υπάρχει νερό σε υγρή κατάσταση― δεν θα εκτεινόταν για περισσότερο από 40 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον νάνο Μ (απόσταση κατ’ αντιστοιχία μικρότερη εκείνης μεταξύ Ήλιου και Ερμή). Όμως, ευρισκόμενος τόσο κοντά, ο πλανήτης θα «καθηλωνόταν» παλιρροϊκά: η μία πλευρά του θα αντίκριζε πάντα το άστρο, ενώ η άλλη θα το αποστρεφόταν αιωνίως. Οι ερευνητές υπέθεταν παλιότερα ότι ο πλανήτης θα έχανε αναπόφευκτα την ατμόσφαιρά του εξαιτίας του ψύχους που θα επικρατούσε στην εξαιρετικά παγερή σκοτεινή πλευρά, ωστόσο υπολογιστικά μοντέλα έδειξαν ότι μια ατμόσφαιρα που θα περιείχε μέτριες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα θα διέχεε επαρκή θερμότητα προς την αιωνίως βυθισμένη στη νύχτα πλευρά, αποτρέποντας έτσι την ψύξη.
Οι νάνοι Μ, σε πλήθος, υπερτερούν συντριπτικά των άλλων άστρων στον Γαλαξία. Είναι πάνω από 10 φορές περισσότεροι από τα άστρα φασματικού τύπου G (κοινά άστρα, όπως ο Ήλιος, που υπάρχουν κατά εκατοντάδες εκατομμύρια σε κάθε γαλαξία), οπότε η δυνατότητα να φιλοξενούν κατοικήσιμους κόσμους διήγειρε το ενδιαφέρον των ερευνητών που συμμετείχαν στην έρευνα για εξωγήινη νοημοσύνη (SETI). Τον Ιούλιο, το Ινστιτούτο SETI στο Μάουντεν Βιου της Καλιφόρνιας διοργάνωσε ένα εργαστήριο στο οποίο οι επιστήμονες συζήτησαν τη δυνατότητα εμφάνισης ζωής σε πλανήτες που περιφέρονται γύρω από νάνους Μ. «Κανείς δεν βρήκε κάποια κραυγαλέα ένδειξη κατοικησιμότητας», δηλώνει ο Gibor Basri, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ. Μία ένσταση έγκειτο στο ότι, επειδή στους νάνους Μ σημειώνονται συχνά εκλάμψεις, οι προκύπτοντες χείμαρροι φορτισμένων σωματιδίων θα απογύμνωναν κάθε γειτονικό πλανήτη από την ατμόσφαιρά του. Ωστόσο, αν ο εν λόγω πλανήτης διέθετε μαγνητικό πεδίο, θα εξέτρεπε τα σωματίδια αυτά από την ατμόσφαιρα. Ακόμη δε και η βραδεία περιστροφή ενός παλιρροϊκά καθηλωμένου πλανήτη σε κάποιο νάνο Μ (η περίοδος περιστροφής του θα ισούται με την περίοδο περιφοράς του γύρω από το οικείο του άστρο) θα αρκούσε για την παραγωγή ενός μαγνητικού πεδίου για όσο καιρό το εσωτερικό του πλανήτη παρέμενε σε κατάσταση τήξης.
Δυστυχώς, ο νέος πλανήτης που ανακαλύφθηκε κοντά στον Gliese 876 απέχει μόλις 3 εκατομμύρια χιλιόμετρα από το συγκεκριμένο άστρο, συνεπώς, η επιφάνειά του θα είναι εξαιρετικά θερμή για να φιλοξενήσει τις έως σήμερα γνωστές σε μας μορφές ζωής. Εντούτοις, απλώς και μόνο το τεράστιο πλήθος των άστρων Μ στον Γαλαξία ―εκτιμώνται γύρω στα 300 δισεκατομμύρια― τους καθιστά πρωτεύοντα στόχο για τους ερευνητές τής SETI, οι οποίοι τώρα κατασκευάζουν τη Συστοιχία Τηλεσκοπίων Allen στη Βόρεια Καλιφόρνια, με σκοπό τη σάρωση του Γαλαξία προς ανίχνευση ραδιοσημάτων. Πέραν της αφθονίας τους, οι νάνοι Μ διαθέτουν ένα ακόμα πλεονέκτημα έναντι των άστρων G, ως δυνατοί τόποι φιλοξενίας νοήμονος ζωής: επειδή φεγγοβολούν για περισσότερο χρονικό διάστημα προτού εξαντλήσουν το καύσιμο υδρογόνο τους και δεν καθίστανται λαμπρότεροι με την πάροδο του χρόνου, προσφέρουν ένα σταθερότερο, μακροβιότερο περιβάλλον στους «επίδοξους» ζωοφόρους πλανήτες.
Ένα δισεκατομμύριο χρόνια από σήμερα, η εντεινόμενη ηλιακή ακτινοβολία θα καταστήσει τη Γη μας μη κατοικήσιμη, ωστόσο, οι νάνοι Μ του Γαλαξία θα συνεχίσουν να καίνε σταθερά τα καύσιμά τους για εκατοντάδες δισεκατομμύρια χρόνια ακόμα. Αυτό αρκεί για να κάνει τον Σούπερμαν να νοσταλγήσει το σπίτι του.
|
|
|
|
|
|
