Ναρκωτικά

Τα πιο περιφρονημένα υγρά του σώματός μας ίσως αποκαλύψουν την αλήθεια σχετικά με τις συλλογικές τάσεις μας για τις παράνομες ουσίες, αν αποδειχθεί αποτελεσματική μια νέα τεχνική δειγματοληψίας λυμάτων. Οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει τεχνικές για την απομόνωση των απεκκρινόμενων με τα ούρα προϊόντων καταβολισμού των ναρκωτικών.

«Τα νερά των υπονόμων είναι δυνητικές τράπεζες αραιωμένων δειγμάτων ούρων» εξηγεί ο τοξικολόγος Roberto Fanelli, του Ινστιτούτου Φαρμακολογικών Ερευνών Mario Negri στο Μιλάνο, η ομάδα του οποίου χρησιμοποίησε φασματομετρία μάζας για την ανάλυση των λυμάτων που καταλήγουν στους ποταμούς των πόλεων. Η έρευνα του Fanelli επικεντρώθηκε στην αναζήτηση της βενζοϋλεγκονίνης —της ουσίας στην οποία μετατρέπει ο οργανισμός την κοκαΐνη αφότου επενεργήσει στον εγκέφαλο. «Από τις δειγματοληψίες των υδάτων του ποταμού Πο που διεξαγάγαμε ανά διάφορες ημέρες της εβδομάδας και μήνες του έτους, βρήκαμε ότι ο ποταμός περιείχε καθημερινά το ισοδύναμο 4 κιλών κοκαΐνης...»

Η χημικός περιβάλλοντος Jennifer Field, καθηγήτρια στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του  Όρεγκον, και οι συνάδελφοί της χρησιμοποίησαν υγρή χρωματογραφία με παρόμοια αποτελέσματα. «Εδώ έχουμε ένα νέο εργαλείο για τη λήψη “φωτογραφικών στιγμιοτύπων” των διάφορων κοινοτήτων και για μια λιγότερο προκατειλημμένη εικόνα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών» από αυτήν που λαμβάνεται με τις παραδοσιακές τηλεφωνικές έρευνες, λέει.

Τέτοια «στιγμιότυπα» έχουν ήδη ληφθεί στο Λονδίνο, το Μιλάνο και σε ένα ευρύ φάσμα κοινοτήτων διάφορων μεγεθών στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Κορβάλις, της έδρας του Πολιτειακού Πανεπιστημίου τού  Όρεγκον. Η Διεύθυνση Εθνικής Πολιτικής Ελέγχου των Ναρκωτικών (ONDCP) των ΗΠΑ επέδειξε ενδιαφέρον, και το 2006 διεξήγαγε μια πιλοτική μελέτη σε 24 εγκαταστάσεις γύρω από την Ουάσινγκτον για να δοκιμάσει τις μεθόδους αυτές. «Πιστεύουμε ότι, αν η μέθοδος αποδειχθεί αξιόπιστη, έχει μεγάλη αξία» δηλώνει ο David Murray, πρωτοβάθμιος ερευνητής του Κέντρου Εκτίμησης Τεχνολογιών Καταπολέμησης των Ναρκωτικών στην ONDCP. «Γνωρίζουμε πόσοι μετρικοί τόνοι κοκαΐνης παράγονται στις Ανδεις, γνωρίζουμε την ποσότητα που κατάσχουμε στα πλοία, αλλά δεν γνωρίζουμε πόσοι μετρικοί τόνοι καταναλώνονται».

Η ONDCP δεν σχεδιάζει άλλους ελέγχους προς το παρόν, αλλά τόσο το Εθνικό Ινστιτούτο Κατάχρησης Ουσιών (NIDA) όσο και η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) των ΗΠΑ μπορεί να επιδιώξουν ανάλογες έρευνες.

Οι τεχνικές δειγματοληψίας λυμάτων, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν σχεδόν για κάθε συνταγογραφούμενη ή απαγορευμένη ουσία, ίσως να είναι πιο χρήσιμες για τον γενικότερο εντοπισμό των κοινωνικών εκείνων στρωμάτων που συνήθως δεν αναφέρουν την ψυχαγωγική χρήση ναρκωτικών ουσιών ούτε καταλήγουν στις στατιστικές απογραφές τις οποίες διατηρούν τα κρατικά κέντρα αποθεραπείας τοξικομανών. «Οι άνθρωποι έχουν πολλά κίνητρα για να μην αποκαλύψουν ότι κάνουν χρήση παράνομων ουσιών όταν τους τίθεται το σχετικό ερώτημα σε μια έρευνα» υποστηρίζει ο Bill Piper, διευθυντής του Συνασπισμού Αντιναρκωτικής Πολιτικής (DPA), ενός οργανισμού που μάχεται για να αλλάξει ο νόμος σχετικά με την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Οι τεχνικές αυτές δεν θα μπορούσαν, ωστόσο, να υποδείξουν μεμονωμένους χρήστες. «Για να έχουμε ατομικά δεδομένα, θα πρέπει τα δείγματα να λαμβάνονται κοντά στην πηγή την ώρα που “τραβιέται το καζανάκι”, κάτι πρακτικά αδύνατον» αναφέρει ο Fanelli.

Μια πιο εποπτική εικόνα της κατάχρησης χημικών ουσιών θα μας βοηθούσε στην καλύτερη κατανομή των περιορισμένων πόρων για την αποθεραπεία των τοξικομανών ή θα μας έδινε την ικανότητα, για πρώτη φορά, να κάνουμε πραγματικές συγκρίσεις των ποσοστών χρήσης ουσιών στις διάφορες πόλεις. Θα μπορούσε επίσης να μας καταδείξει την αποτελεσματικότητα —ή μη— συγκεκριμένων μέτρων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών. «Αν οι αστυνομικές αρχές θεωρούν ότι έχουν εξαλείψει την πηγή μιας τέτοιας χημικής ουσίας σε κάποια κοινότητα, η ανωτέρω μέθοδος θα μας παρείχε έναν τρόπο για να διαπιστώσουμε αν αυτό πράγματι ισχύει ή όχι» εξηγεί ο Wilson Compton, διευθυντής του Τμήματος Επιδημιολογικών Ερευνών, Υπηρεσιών και Πρόληψης του NIDA.

Τα αιτήματα για εξετάσεις αυτού του είδους έρχονται από παντού, σύμφωνα με τους ερευνητές: από κρατικά ιδρύματα, όπως οι φυλακές και τα εθνικά εργαστήρια, μέχρι και από μεγάλα αστικά κέντρα. Τον Νοέμβριο του 2007, η Fields και οι συνεργάτες της πήραν ένα «στιγμιότυπο» της Πολιτείας του  Όρεγκον μέσα σε μία ημέρα για να εκτιμήσουν την επιτευξιμότητα και την αξία της μεθόδου υγρής χρωματογραφίας. Η μακροχρόνια παρακολούθηση θα μπορούσε να ποσοτικοποιήσει και να επιβεβαιώσει αυτά τα πρότυπα. «Μπορείτε να δείτε την ανοδική τάση στην ψυχαγωγική χρήση της κοκαΐνης» λέει η Fields «όπως καταγράφεται από τις αυξήσεις της κατανάλωσης σε ορισμένες περιπτώσεις ήδη από τις Πέμπτες». Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο Guy Allen, διαχειριστής των κτηριακών εγκαταστάσεων στο Κέντρο Ανάκτησης Λυμάτων του Κορβάλις: «Είναι πάντοτε ενδιαφέρον να γνωρίζει κανείς τι ακριβώς κρύβεται στον υπόνομο».

Επιστημονικά Νέα - Ιανουάριος, 2008