|
|
 |
Μια ματιά στα σκουπίδια
|
|
|
|
|
|
|
Πέρυσι τον Νοέμβριο, ο κοσμοναύτης Alexander Kaleri, που επέβαινε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), άκουσε έναν μεγάλο βρόντο. O Kaleri δεν πίστεψε ότι ο ήχος προερχόταν από κάποια συσκευή του σταθμού· αντίθετα, του φάνηκε πως ερχόταν απ’ έξω. Τον Απρίλιο που μας πέρασε, το πλήρωμα του ISS ανέφερε ότι άκουσε έναν παρόμοιο μεταλλικό κρότο. Η NASA αμφιβάλλει εάν πράγματι οι ήχοι προέρχονταν από την πρόσκρουση «διαστημικών σκουπιδιών» πάνω στο σταθμό. Ωστόσο, οι γδούποι αυτοί αναθέρμαναν το ενδιαφέρον των μηχανικών για τα τροχιακά κατάλοιπα, τα οποία θα μπορούσαν να αποδειχθούν και καταστροφικά βλήματα.
Τα διαστημικά σκουπίδια υπάρχουν ήδη από την αρχή της Διαστημικής Εποχής. Το παλαιότερο γνωστό και μεγάλο κομμάτι είναι ο δορυφόρος Vanguard 1, τον οποίο εκτόξευσαν οι ΗΠΑ στις 17 Μαρτίου 1958. Μετά από 46 χρόνια, το πλήθος των αντικειμένων με διάμετρο τουλάχιστον 10 εκατοστών που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από την Γη έχει φτάσει τα 11.000, εκ των οποίων μόνο τα 750 είναι επιχειρησιακοί δορυφόροι, σύμφωνα με τη Διοίκηση Διαστήματος των ΗΠΑ (η οποία βρίσκεται στην αεροπορική βάση του όρους Σεγιέν στο Κολοράντο και παρακολουθεί τα αντικείμενα αυτά). Το υλικό που διαγράφει τροχιές στα χαμηλότερα ύψη κινείται με ταχύτητα 7,8 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο περίπου. Με τέτοια ταχύτητα, η πρόσκρουση ενός θραύσματος διαμέτρου μερικών χιλιοστών θα ισοδυναμούσε με αυτήν μιας μπάλας του μπόουλινγκ κινούμενης με ταχύτητα αγώνα ράλι.
Προς ανάληψη δράσης έναντι της απειλής των διαστημικών σκουπιδιών, οι μηχανικοί τής NASA εξέτασαν το 1996 την ιδέα χρήσης ενός επίγειου λέιζερ με σκοπό την εκτροπή τους από την πορεία διέλευσης των διαστημικών σκαφών. Το λέιζερ θα φωτοαποδομούσε μέρος της επιφάνειας του διαστημικού σκουπιδιού, ασκώντας του μια μικρή ώθηση που θα το έβγαζε «από τη μέση». Η NASA οραματίστηκε ακόμα και την τοποθέτηση ενός λέιζερ επί του ISS, απ’ όπου θα έπληττε τα διαστημικά θραύσματα, θυμίζοντας το παλιό ηλεκτρονικό παιχνίδι Asteroids. «Κανείς όμως δεν πήρε τούτη την ιδέα στα σοβαρά» εξηγεί ο Nicholas L. Johnson, επί κεφαλής του Γραφείου για το Πρόγραμμα Τροχιακών Καταλοίπων στο Διαστημικό Κέντρο Johnson του Χιούστον. «Σύμφωνα με τα σχέδια, το επίγειο λέιζερ θα έπρεπε να είναι υπερβολικά μεγάλο. Ακόμα, [στον ISS] θα κατανάλωνε πολλή ισχύ ―περισσότερη απ’ όση θα μπορούσε να παραγάγει ο ίδιος ο διαστημικός σταθμός.» Επιπλέον, το εγχείρημα είχε πολύ μεγάλο κόστος σε σχέση με το επίπεδο του υποτιθέμενου κινδύνου.
Έτσι, στους μηχανικούς τού ΙSS δεν απέμεινε παρά να στραφούν στο σχεδιασμό ενός παθητικού συστήματος: της θωράκισης. «Ο ISS είναι εξοπλισμένος κυριολεκτικά με εκατοντάδες ασπίδες θωράκισης κατασκευασμένες στα μέτρα του» αναφέρει ο Johnson. Η καθεμιά τους αποτελείται από μια εξωτερική θωράκιση αλουμινίου και μια ενδιάμεση θωράκιση από τα αλεξίσφαιρα υλικά Nextel ή Kevlar (ίνες αραμίδης). Έχοντας πάχος 10 εκατοστών, η θωράκιση σταματά ένα αντικείμενο με διάμετρο ώς και 1 εκατοστό που κινείται με ταχύτητα 10 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο.
Ο ISS μπορεί να αποφύγει τα μεγαλύτερα κομμάτια μέσω ελιγμών. Η αμερικανική Διοίκηση Διαστήματος εντοπίζει αντικείμενα που πιθανόν θα πλησιάσουν κοντά στον σταθμό 72 ώρες πριν. Αν θεωρηθεί ότι συνιστούν σημαντικό κίνδυνο, το Κέντρο Ελέγχου της αποστολής στο Χιούστον, σε συνεργασία με το αντίστοιχό του στη Μόσχα, θα μεταβάλει την τροχιά τού ISS για 1-2 χιλιόμετρα, αρκετά ώστε να μειωθεί η πιθανότητα σύγκρουσης. Κατά μέσον όρο, οι ελεγκτές των αποστολών μετακινούν το σταθμό μία φορά το χρόνο.
Πέρυσι, η Διοίκηση Διαστήματος προσέθεσε μια μονάδα ραντάρ υψηλότερης συχνότητας λειτουργίας σε μία από τις επίγειες κεραίες της, δίνοντάς της τη δυνατότητα ανίχνευσης και παρακολούθησης αντικειμένων μεγέθους 5 έως 10 εκατοστών. Η μονάδα αυτή έχει από μόνη της προσθέσει 2.000 νέα μέλη στον συνολικό αριθμό των εποπτευόμενων αντικειμένων. Ολόκληρο το σύστημα της Διοίκησης Διαστήματος αναμένεται να αναβαθμιστεί μέσω των νέων μονάδων στα επόμενα λίγα χρόνια. Ωστόσο, τα μικροσκοπικά αντικείμενα εξακολουθούν να αποτελούν κίνδυνο: «Σωμάτια μεγέθους χιλιοστού μπορούν να πλήξουν καίρια το διαστημικό λεωφορείο» επισημαίνει ο Johnson, ενώ θα μπορούσαν να αποβούν μοιραία για τους αστροναύτες που εκτελούν διαστημικούς περιπάτους. Όσον καιρό οι δορυφόροι θα συνεχίζουν να τίθενται σε τροχιά, τα διαστημικά σκουπίδια θα αποτελούν απειλή.
|
|
|
|
|
|
